Spotkanie trzecie. Gramatyka

Czy można „przemycić” gramatykę i wpleść w proces lekcyjny nauczanie czasów? Jak uczyć gramatyki, aby jej poprawne stosowanie pomagało w efektywnej komunikacji?​


Mrs Poppy radzi:
Angielski to (nowa) podstawa! Czyli – jak się nie dać zmianom?
Spotkanie trzecie: Gramatyka – love it or hate it?

 

Bardzo ważne jest, aby tak wprowadzać gramatykę w grupach młodszych szkół podstawowych, żeby poprawne posługiwanie się wyuczonymi strukturami gramatycznymi dało solidną podstawę do dalszej nauki języka na kolejnych etapach edukacyjnych. Najlepiej oczywiście, jeśli nauczanie gramatyki idzie jednym, zgodnym torem z nową leksyką. Czy ważne jest zatem wprowadzanie regułek i analizowanie struktur? A może tak po prostu naturalnie, w autentycznej sytuacji i potrzebie komunikacji pokazywać poprawność gramatyczną i jej uczyć? Przedstawiać kontekst i pozwolić odkrywać?

Tak można – wystarczy zaprzyjaźnić się z podejściem indukcyjnym. Odłożyć na bok wszechobecną podawczość i transmisyjność. Szczególnie gdy wspieramy w nauce gramatyki dzieci. W dzisiejszych czasach, w dobie technologii, niesamowitych możliwości, jakie daje nam – nauczycielom – internet, gdy mamy świetne, łatwo dostępne pomoce naukowe od wydawnictw, miliony szkoleń – grzechem jest korzystanie tylko i wyłącznie z metody podawczej (dedukcyjnej), w której króluje prezentacja zasad i reguł oraz wykonywanie ćwiczeń na ich bazie. Nie neguję jej. W niektórych grupach, sytuacjach czy zagadnieniach świetnie się sprawdza. Chodzi jednak o pracę z małymi i starszymi dziećmi, dla których używanie terminologii gramatycznej może być nie do przyjęcia i prowadzić do wniosku: uczenie się języka = uczenie się regułek gramatycznych. To jest dla dzieci trudne i niezbyt przez dzieci lubiane, a jeśli nielubiane – bardzo trudne do przyswojenia. Tak działa nasz mózg.

„Na pierwszym i drugim etapie nauczania uczeń posługuje się (bardzo) podstawowym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie tematów wskazanych w wymaganiach szczegółowych.”

Podstawa programowa – język obcy, warunki realizacji.

 

  • Nienawidzę tych wszystkich gramatycznych regułek!
  • Nigdy nie nauczę się gramatyki angielskiej – tam jest tyle czasów!
  • Czy mogłaby nas pani nauczyć angielskiego, ale… bez gramatyki? Bo ona taka trudna…

Zdarza Wam się słyszeć takie stwierdzenia i prośby od starszych dzieci? I co Wy na to?

Czy można „przemycić” gramatykę i wpleść w proces lekcyjny nauczanie czasów bez nazywania ich „po imieniu”, a jednocześnie realizować treści podstawy programowej? Jak uczyć gramatyki, aby jej poprawne stosowanie pomagało w efektywnej komunikacji? Wyobrażacie sobie, że odkrywacie przed uczniami zawiłości czasu przeszłego, czasowników regularnych i nieregularnych, operatorów… bez nazywania tego czasem Past Simple?

Klasy IV–VI

Indukcja albo uczenie się przez doświadczenie wśród młodszych uczniów szkoły podstawowej – czyli doskonale nam znane uczenie się przez zabawę, za pomocą obrazków, w ruchu, z wszechobecnymi „drylami”, z multisensoryką w tle. Niech będzie kolorowo i rekwizytowo. Tutaj ogromne znaczenie ma głębia doświadczenia emocjonalnego. Dlatego pamiętajmy, aby:

  • „oswoić” gramatykę – pokazywać ją w kontekście realnych sytuacji, znanych i bliskich uczącemu się
  • jasno określić granice używalności danych struktur gramatycznych – nakreślić kontekst, w jakim mogą występować – najlepiej, aby odnosiły się do sytuacji znanych uczniom
  • reguły odnosiły się do znajomości zasad gramatycznych języka używanego przez ucznia
  • podawać treści pasjonujące ucznia i angażujące jego zmysły
  • NIE SKUPIAĆ uwagi ucznia na samej gramatyce, a uczyć „przy okazji”, w pozytywnych emocjach.

Przepis na "Gramatykę bez gramatyki":

  • Personalizacja górą – czyli zapomnijmy o anonimowych Johnie i Ann podczas prezentowania czasu teraźniejszego i do zadań wprowadźmy imiona dzieci z klasy – będą czuły się pewniej oraz chętniej dzieliły własnymi doświadczeniami
  • Ważna dla ucznia treść – dzieci lepiej zapamiętują to, co je rozbawia, zadziwia i pasjonuje. Jeśli chłopcy z klasy to urodzeni piłkarze – stwórzmy np. „idealny dzień Messiego”, nauczając czynności rutynowych
  • Ważna dla ucznia treść – dzieci lepiej zapamiętują to, co je rozbawia, zadziwia i pasjonuje. Jeśli chłopcy z klasy to urodzeni piłkarze – stwórzmy np. „idealny dzień Messiego”, nauczając czynności rutynowych
  • Grywalizacja – tworzenie własnych gier i zabaw, razem z uczniami
  • Inny wymiar testowania – technologie nie gryzą! Czyli Kahoot, Quizizz, Quizlet czy LearningApps – miłość do gramatyki gwarantowana

 

Klasy VII–VIII

Ucząc młodzież w starszych klasach szkoły podstawowej, nadal możemy korzystać z metody indukcyjnej w połączeniu z podawczą. Jakie są jej zalety?

  • Podejście jest skupione na uczniu, nie na nauczycielu
  • Nauczyciel znajduje przykłady obrazujące daną regułę gramatyczną – uczniowie sami wnioskują zasady jej wykorzystania – samodzielnie dokonują „odkrycia”
  • Uczeń w centrum procesu
  • Podniesienie motywacji uczniów – przeniesienie odpowiedzialności za własną naukę
  • Docenianie inicjatywy ucznia
  • Głębokie przetwarzanie materiału – uczeń jest otwarty na eksperymentowanie, a co za tym idzie – bez zahamowań używa nowych struktur gramatycznych w innych sytuacjach.

JAK ZAPOMNIEĆ O REGUŁKACH I SKUPIĆ SIĘ NA KOMUNIKACJI?
(oprócz: patrz wyżej…)

  • Nadal personalizuj – uczniowie chętniej opowiedzą nam o życiu swoich ulubionych gwiazdorów niż o nawykach anonimowych bohaterów czytanki
  • Używaj obrazów – np. podczas ćwiczeń czasu Present Continuous opisujmy śmieszne, szokujące lub SWOJE zdjęcia
  • Stwórz wspólnie z uczniami grę planszową lub użyjcie gotowych gier (większość polskich planszówek można zaaranżować na potrzeby języka angielskiego)
  • Wymyślcie zadanie wyzwanie, zabawę ruchową, konkurs – daj uczniom możliwość decydowania i kreowania tego, jak chcą się uczyć i ćwiczyć poznane struktury gramatyczne
  • Używajcie kolorowych kartek, pisaków, karteczek samoprzylepnych – wszystko dla jak najlepszego zobrazowania danej struktury gramatycznej
  • „Trzymaj sztamę” z TIK-iem, czyli zaprzyjaźnijcie się z technologicznymi narzędziami i aplikacjami, które mogą towarzyszyć naszym uczniom w szkole i poza nią. Zachęcając do ich używania, zwiększamy potencjalny czas obcowania z gramatyką

Grammar? – Yes, please! Ale pracując z dziećmi – pracujmy indukcyjnie, omijajmy słowo gramatyka szerokim łukiem i stosujmy automatyzmy, nie zapominając oczywiście o twórczym myśleniu w „swojskim” kontekście

 

Zobacz 3 odcinek Mrs Poppy radzi: Gramatyka!

 

 

 

MRS POPPY, CZYLI KIM JEST JUSTYNA MAK?
Nauczycielka, trener i coach językowy; zafascynowana narzędziami, które usprawniają proces nauczania/uczenia się i świadomie wspierają w rozwoju; autorka innowacji pedagogicznych oraz szkolna koordynatorka wielu TIK-owych projektów i programów.