Kompetencja kulturowa podczas nauki języka angielskiego powinna iść „ramię w ramię” z komunikacyjną. Dlaczego? Umiejętność swobodnego posługiwania się językiem obcym to otwarcie okna na świat i doskonałe narzędzie umożliwiające poznawanie nowych miejsc i kultur.
W dzisiejszych czasach na nauczycielu spoczywa ogromna odpowiedzialność – musi bowiem kłaść nacisk na kształtowanie postaw otwartości, ciekawości i tolerancji wobec kultur innych niż własna oraz stwarzać sytuacje edukacyjne sprzyjające rozwijaniu uczniowskich pasji, opowiadaniu o zainteresowaniach i dzieleniu się doświadczeniami czy dyskutowaniu o problemach. Niech język angielski nie będzie tylko nazwą przedmiotu, ale współczesnym narzędziem komunikacji i poznawania różnorodności innych kultur w kontekście tradycji własnego kraju.
Jakie zmiany niesie ze sobą nowa podstawa programowa? Dotychczas główną oś tematyczną w podręcznikach stanowiła kultura krajów anglosaskich – nasi uczniowie podczas nauki poznawali typowego Johna z Londynu, mieszkającego w angielskim szeregowcu, pijącego herbatkę o wiadomej godzinie. Teraz sylabus podręczników do nauki języka angielskiego uwzględnia wszystkie kultury świata. Poznamy zatem np. rodzinę Eskimosów, dziewczynkę z plemienia afrykańskiego czy Pierre’a z Paryża. To oni będą współuczestnikami naszego procesu edukacyjnego, o nich będziemy czytać, im odpowiadać na e-maile. A wszystko dzięki znajomości języka angielskiego – narzędzia, które sprawi, że marzenia o karierze zawodowej, dalekich podróżach i przyjaciołach w każdym zakątku globu mają szansę na realizację. Aby tak się stało, uczniowie powinni umieć mówić w języku obcym o swoim pochodzeniu i kulturze, a rolą nauczyciela jest wyposażenie ich w odpowiednie narzędzia, czyli kompetencje językowe.
Jak organizować zajęcia, aby ukazywać uczniom różnorodność i mnogość kultur i języków oraz naturalne piękno świata, jednocześnie kładąc nacisk na kompetencje językowe?
Na pewno warto:
- zapraszać osoby reprezentujące różne narodowości i kultury (np. poprzez stowarzyszenia wolontariuszy), być w kontakcie z innymi szkołami za granicą,organizować międzynarodową współpracę, wyjazdy i wymiany uczniowskie, np. e-Twinning, w celu zapewnienia kontaktu z „żywym” i naturalnym językiem w różnych sytuacjach życiowych.
- nawiązywać do kultury polskiej, jednocześnie inspirując uczniów do spojrzenia na własne tradycje przez pryzmat innych kultur (np. porównanie zwyczajów świątecznych, sposobów obchodzenia ważnych dni, ale też codzienne życie – np. rutynowe zachowania).
- czerpać z materiałów autentycznych towarzyszących podręcznikom – tekstów, zdjęć czy narzędzi multimedialnych. To najprostszy, a jednocześnie najbardziej naturalny sposób przybliżenia odległych zakątków globu i jego mieszkańców
- położyć nacisk na rozwijanie słownictwa opisującego zjawiska i zwyczaje w różnych zakątkach globu, które poszerzy wiedzę interdyscyplinarną uczniów oraz zbuduje tzw. językowy obraz świata i pomoże porównać go ze swoimi doświadczeniami i tłem kulturowym.
- stosować techniki odnoszące się do multisensoryczności oraz różnorodnych form wyrażania siebie i mówienia o bliskich uczniom doświadczeniach czy do wykonania finalnych prac projektowych.
- jak najczęściej pracować metodą projektu edukacyjnego – która w kreatywny, nieszablonowy i zorganizowany sposób pozwoli przedstawiać własne przemyślenia i doświadczenia na styku różnych kultur i narodowości (np. projekty kulinarne, podróżnicze, zawodowe). Koniecznie trzeba pamiętać o prezentacji wyników projektów, np. poprzez organizację Dni Kultury Europejskiej, Tygodnia (Dnia) Języków Obcych czy lekcji pokazowych.
Praktyczne wykorzystanie podręcznika pod kątem rozwijania kompetencji interkulturowych przy zastosowaniu materiałów autentycznych (z jednoczesną modyfikacją pod względem wieku i poziomów zaawansowania) to m.in.:
- wykorzystanie ulotek, gazetek, plakatów, wyklejanek, kolażu czy innej formy plastycznej w celu przedstawienia różnorodności kulturowej na świecie – zachęcanie do organizowaniakampanii promujących ideę szacunku i tolerancji wobec innych krajów i narodowości
- praca z mapą – nazwij kontynenty, państwa lub/i największe miasta (w zależności od poziomu zaawansowania) – pokoloruj, dopasuj nazwy, zapytaj o szczegóły, opisz miejsce, porozmawiaj o własnym kraju;
- wirtualne wywiady z osobami reprezentującymi różne kultury i kraje– przeprowadź rozmowę z wybraną osobą, zapytaj o interesujące cię rzeczy, opowiedz o swoich doświadczeniach;
- porównywanie kultur poprzez ukazanie podobieństw i różnic za pomocą przekazu wizualnego – wykonanie własnych zdjęć i zestawienie ich z dostępnymi materiałami z podręczników, wykonanie albumów, książeczek.
Where there’s will there is a way – to angielskie powiedzenie mówi, że przy dobrej woli zawsze można się porozumieć.
Nauczanie kompetencji interkulturowej – czyli całej gamy informacji, umiejętności i zachowań uczniów, które pozwalają im właściwie odbierać różne sytuacje komunikacyjne, ale również odpowiednio na nie reagować, przy jednoczesnej żądzy poznawania świata i otwierania się na nowe kultury, to nie lada wyzwanie dla każdego nauczyciela. Nikt chyba nie zaneguje faktu, że samo użycie struktur leksykalno-gramatycznych to w dzisiejszych czasach stanowczo za mało, a największą wartością i umiejętnością, którą może podarować nauczyciel języka obcego swojemu uczniowi, są otwarcie i tolerancja wobec innych kultur i narodowości w obcojęzycznym dialogu.
MRS POPPY, CZYLI KIM JEST JUSTYNA MAK?
Nauczycielka, trener i coach językowy; zafascynowana narzędziami, które usprawniają proces nauczania/uczenia się i świadomie wspierają w rozwoju; autorka innowacji pedagogicznych oraz szkolna koordynatorka wielu TIK-owych projektów i programów.
