Ciekawe szkolenia dla dyrektorów szkół – jakie kompetencje wzmacniać?

Przy dużej liczbie szkoleń oferowanych dla dyrektorów szkół i nauczycieli, decyzja o wyborze jest zazwyczaj trudna. Warto odpowiednio wcześnie zastanowić się, jakie dalsze szkolenia mogą być szczególnie ważne dla dalszego rozwoju nie tylko dyrektorów, ale i całego grona pedagogicznego. Fot. Getty Images

Regularne dokształcanie nauczycieli i dyrektorów szkół powinno być oczywistością, wszak wykonują oni niezwykle odpowiedzialny zawód, który wymaga wszechstronnych kwalifikacji. To kwestia, której nie należy lekceważyć. Nie da się zaprzeczyć, że uczenie się przez całe życie jest ważne i stanowi obecnie jedną z kompetencji, bez których – tak jak w większości zawodów – nie można się rozwijać, ponieważ świat (a w tym i szkoła) – nieustannie się zmienia. A wraz z nim zmienia się nastawienie do uczenia, modyfikowane są metody i formy pracy. Czas pandemii nadał nowy kierunek szkoleniom nauczycieli. Przede wszystkim digitalizacja i inne procesy innowacyjne, które zostały zainicjowane w wyniku pandemii, zwróciły uwagę na nowe treści szkoleniowe i nowe formaty.

Dyrektor szkoły to także nauczyciel


Pamiętajmy jednak, że nie tylko szeregowy nauczyciel zobowiązany jest do podejmowania działań na rzecz własnego rozwoju. Również dyrektorzy szkół powinni doskonalić swoje umiejętności oraz rozwijać te obszary, które tego wymagają. Pełnienie niezwykle odpowiedzialnej funkcji dyrektora szkoły wymaga autorefleksji i trzymania ręki na pulsie. Dlaczego? Dlatego, że sukces szkoły zależy przede wszystkim od jej przywództwa. Dyrektorzy są odpowiedzialni nie tylko za zapewnienie, że światła w szkole działają i że nauczyciele otrzymują wynagrodzenie na czas. Dyrektorzy szkół mają decydujący wpływ na jakość nauczania – nawet jeśli sami nie stoją przy tablicy i nie uczą.


Tematy szkoleń dla nauczycieli – co zmieniła pandemia?

Wiele możliwości zdobycia kwalifikacji dla nauczycieli zniknęło podczas pandemii, ponieważ nie można było bezpośrednio dotrzeć do nauczycieli. Niektóre tematy szkoleń dla nauczycieli stały się nagle znacznie ważniejsze niż inne. Nauka cyfrowa zdobyła najwyższy priorytet dla szkół w czasie trwania roku szkolnego.

Minusem tej sytuacji jest to, że inne tematy stały się znacznie mniej popularne podczas pandemii. Teraz konieczne jest przywrócenie równowagi, aby nie stracić dzieci pokrzywdzonych, odbudować relacje i nadgonić realizację treści ujętych w podstawie programowej. I w tym zakresie firmy szkoleniowe, które organizują kursy i szkolenia dla nauczycieli, powinny ich wspierać. Powinny proponować jednak szkolenia na tyle efektywne, aby przyczyniły się do dalszego rozwoju nauczania oraz do rozwinięcia umiejętności i podniesienia kompetencji nauczycieli. Dyrektorzy szkół w trosce o jakość pracy grona pedagogicznego powinni uwzględnić kryteria wyboru właściwego szkolenia dla nauczycieli. Jakimi kryteriami powinni się kierować? Oto kilka moich propozycji:

  • Czas trwania szkolenia. Uczestnicy szkolenia powinni mieć go wystarczająco dużo, aby przyswoić sobie treści i przećwiczyć je . Nie chodzi przecież o to, by zorganizować dla swoich nauczycieli np. sześciogodzinne szkolenie z programem napiętym do granic możliwości. Pamiętajmy: MNIEJ znaczy WIĘCEJ!
  • Odpowiednia struktura. Dobry kurs szkoleniowy powinien składać się z fazy wprowadzania, testowania i refleksji.
  • Informacja zwrotna. Nauczyciele potrzebują informacji zwrotnej na temat ich procesu uczenia się.
  • Dobrowolność. Szkolenie jest szczególnie skuteczne i trwałe, gdy biorą w nim udział grupy zainteresowanych nauczycieli. Czasem nie warto zmuszać do uczestnictwa. Nauczyciel powinien czuć wewnętrzną motywację i chęć samorozwoju.
  • Wprowadzanie treści szkolenia w życie. Kierownictwo szkoły powinno być zaangażowane w tworzenie nowych procesów w szkole po szkoleniu. Celem szkolenia nie jest sam udział w nim, lecz wprowadzenie jego treści w życie, w przeciwnym razie jest ono fikcją.
  • Wsparcie. Nauczyciele potrzebują wsparcia w przenoszeniu treści zdobytych podczas szkolenia do codziennego życia szkolnego.

Z perspektywy czynnego nauczyciela i lidera WDN (Wewnętrznego Doskonalenia Nauczycieli) w szkole, w której jestem zatrudniona, poleciłabym szkolenia dla nauczycieli nastawione na:

  • rozwijanie cech przywódczych,
  • myślenie krytyczne,
  • zarządzanie sobą w czasie,
  • zdrowie i komfort pracy (ochrona przed wypaleniem zawodowym),
  • budowanie i utrzymanie autorytetu,
  • zarządzanie sytuacją kryzysową w zespole klasowym (sytuacja po pandemii, dzieci uchodźcze w szkole i w klasie).


    baner_570x210 1 wersja 2.jpg

 

Wielka rola dyrektorów szkół w kształtowaniu wizerunku szkoły

Olbrzymią rolę w wyborze właściwej oferty szkoleniowej odgrywają oczywiście dyrektorzy szkół. Nie tylko są oni „szefami” swoich szkół, lecz także muszą być profesjonalistami w dziedzinie doradztwa, organizacji i zarządzania – i wreszcie – dobrymi nauczycielami. Swoim, w większości wieloletnim, doświadczeniem i swoją osobowością w widoczny sposób kształtują charakter szkoły, zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. To zadanie pozwala im wpływać na życie szkolne na wiele różnych sposobów, sercem i umysłem.

To dyrektor szkoły właśnie w wielkim stopniu kształtuje jakość pracy swojej szkoły. Jego kompetencje przywódcze wpływają na organizację szkoły, kulturę szkolną, ustalenia dotyczące nauczania i uczenia się, a ostatecznie – na wyniki uczniów. Dlatego tak istotne jest, aby stanowił dobry przykład dla rady pedagogicznej i sam brał udział w szkoleniach dla dyrektorów szkół.

 

Jakie kompetencje powinien mieć dyrektor szkoły?

 

Odpowiadając na pytanie, jakie kompetencje powinien mieć dyrektor szkoły, przedstawiam listę kilku najważniejszych:

  • umiejętności zarządzania i zarządzania personelem (umiejętności organizacyjne i administracyjne, podejmowanie decyzji i asertywność, motywacja pracowników, siła integracji, rozwiązywanie konfliktów i umiejętności komunikacyjne),
  • umiejętności techniczne i pedagogiczne (sprawdzone umiejętności w zakresie nauczania i projektowania pozalekcyjnego, znajomość statusu dyskusji dydaktyczno-pedagogicznej, chęć inicjowania procesów innowacyjnych.

Proponowałabym więc szkolenia dla dyrektorów szkół w następujących obszarach:

  • Zarządzanie sobą w czasie. Jak efektywnie wykorzystywać czas pracy? W jaki sposób i jakie zadania delegować na innych? Jak rozplanowywać czas pracy w skali dnia i tygodnia? Jak pracować samodzielnie i zespołowo? Jak odróżniać sprawy ważne od pilnych? Jak koordynować pracę zespołu?
  • Budowanie kultury organizacyjnej. Czym jest kultura organizacyjna? Dlaczego jest taka ważna? Jakie są jej typy? Jak zarządzać szkołą w sposób oparty na wartościach? Jaka jest rola i znaczenie artefaktów w budowaniu wizerunku szkoły w środowisku?
  • Zarządzanie konfliktem w szkole. Tradycyjne i nowoczesne podejście do konfliktów w miejscu pracy. Przyczyny i skutki konfliktów w wymiarze jednostkowym i organizacyjnym. Następstwa konfliktów. Metody zarządzania konfliktem i zarządzania przez konflikt.
  • Budowanie kultury współpracy. Uwarunkowania pracy zespołowej i jej pozytywne efekty. Etapy procesu tworzenia zespołu i wyznaczniki spójności zespołu. System wartości dyrektora a obowiązujące w szkole normy i standardy.
  • Umiejętności trenerskie. Planowanie spotkań, konferencji, zajęć z wykorzystaniem technik trenerskich. Budowanie autorytetu, wzmacnianie zaangażowania i wewnętrznej motywacji.
  • Kreatywne myślenie i kreatywne rozwiązywanie problemów. Pomoc w otworzeniu się na nowe, oryginalne rozwiązania oraz dzieleniu się nimi.

Typowe szkolenia z zaproponowanych obszarów pomagają rozwijać kompetencje miękkie dyrektora szkoły. Nie obejmują one wprawdzie wiedzy specjalistycznej i technicznej, ale są równie ważne, jak tzw. szkolenia twarde. Zazwyczaj tego typu kursy są nastawione na rozwijanie indywidualnych cech i umiejętności (kompetencji miękkich).

Dyrektor szkoły – jak każdy nauczyciel – ma obowiązek na bieżąco nie tylko śledzić zmiany oświatowe, lecz także diagnozować swoje umiejętności, wyciągać wnioski i rozwijać się w obszarach, których wymaga zarządzanie placówką oświatową. Powinien więc uczestniczyć w szkoleniach i rozwijać także swoje twarde kompetencje. Bogatą ofertę takich szkoleń dla dyrektorów szkół zapewnia Centrum Kompetencji Vulcan.


baner_570x210 2 wersja 2.jpg

 

Podsumowanie


Nauczyciele i dyrektorzy szkół muszą zdawać sobie sprawę z tego, jak wiele mogą zmienić w swoich uczniach. Obecnie (niejednokrotnie mimo wewnętrznego oporu) są zmuszeni do tego, by stale zapoznawać się z nowymi zagadnieniami związanymi z edukacją. Profesjonalizacja nauczycieli trwa przez ich całe życie. Nie można oczekiwać, że faza kształcenia uniwersyteckiego określi ostateczny poziom wiedzy lub kompetencji do działania i refleksji. Zwłaszcza że niektóre zagadnienia mają znaczenie dla nauczycieli tylko wtedy, gdy pracują w zawodzie i na co dzień mają do czynienia z uczniami.

Jeszcze przed wakacjami szkoły powinny zastanowić się, jakie dalsze szkolenia mogłyby okazać się szczególnie ważne. Uwzględnić należy dotychczasowe doświadczenia i umiejętności grona pedagogicznego, ponieważ mogą one wymagać rozwinięcia i udoskonalenia. Warto przed zakończeniem bieżącego roku szkolnego zapytać nauczycieli o ich potrzeby, o obszary, w których chcieliby się szkolić. Te informacje będą pomocne przy formułowaniu planu i harmonogramu Wewnętrznego Doskonalenia Nauczycieli oraz planowaniu ewentualnych szkoleń zewnętrznych.

Przy zwykle dużej liczbie oferowanych szkoleń dla nauczycieli decyzja o wyborze jest często bardzo trudna. Dlatego wskazane jest, aby najpierw jasno określić obszar, w którym nauczyciele powinni zostać przeszkoleni. Dyrektorzy szkół powinni w tej kwestii konsultować się nie tylko z nauczycielami, lecz także z rodzicami, a nawet z uczniami. Ich także warto zapytać o zdanie. Dyrektorzy szkół pełnią oczywiście funkcje kierownicze. W swoich działaniach nie mogą być jednak osamotnieni. Do budowania szkoły, realizacji jej misji oraz jej rozwoju potrzebni są także zaangażowani nauczyciele mający kwalifikacje do zadań specjalnych, np. liderzy zespołów klasowych, liderzy projektów, liderzy zespołów dydaktycznych, liderzy grup roboczych. 

Tu istotna jest rozmowa nastawiona na konstruktywne rozwiązania. Dobre szkolenie ma na celu zbliżenie nauczycieli do rzeczywistości w klasie i w szkole. Powinno zawierać koncept, który da się wdrożyć w środowisku szkolnym. Nad całokształtem winien czuwać oczywiście dyrektor szkoły: otwarty na zmiany, refleksyjny i dbający o rozwój własny i osób zatrudnionych w zarządzanej przez niego placówce.