Żyjemy w czasach, w których dynamicznie rozwijające się nowoczesne technologie skłaniają do zadania tytułowego pytania. Wpływ na to miała trwająca pandemia COVID-19, która skłoniła nauczycieli, specjalistów i w ogóle edukatorów z całego świata do sięgnięcia po różne narzędzia technologiczne niezbędne w edukacji zdalnej
Moc uczenia się w VR
Przyswajanie informacji za pomocą wirtualnej rzeczywistości przyspiesza czterokrotnie proces uczenia się w porównaniu z metodami tradycyjnymi. Zatem 30 minut uczenia się w VR równa się dwóm godzinom uczenia się bez VR[1]. Dowodzą temu liczne wyniki badań, na przykład tych, które przeprowadzono w Pekinie wśród uczniów korzystających w procesie uczenia się z VR. Osiągnęli oni na egzaminie końcowym 93%, czyli aż o 20% więcej niż uczniowie, którzy przyswajali materiał w tradycyjny sposób[2]. Inny przykład, który warto przywołać, dotyczy spektakularnych wyników badań Instytutu Johnson & Johnson z 2019 roku, które porównywały szkolenia lekarzy z wykorzystaniem VR i bez. Okazuje się, że 83% chirurgów szkolonych w wirtualnej rzeczywistości mogło po zakończeniu kursu rozpocząć pracę w warunkach laboratoryjnych z minimalnym wsparciem. Natomiast wśród lekarzy chirurgów szkolonych w tradycyjny sposób… żaden uczestnik nie był gotowy do pracy[3]. Trwająca dotąd „epoka mediów”, bazująca na odbiorze informacji za pośrednictwem przekazów tekstowych, wizualnych czy dźwiękowych w formie fizycznej, takiej jak drukowany papier, smartfon czy nośnik danych, dobiega końca. Co pojawia się w zamian? Immersyjne technologie opierające się na uczestnictwie bez pomocy pośrednich mediów. Jednak czy to wyklucza rolę nauczyciela? Absolutnie nie. Właściwie to wręcz przeciwnie.
Dlaczego VR nie zastąpi nauczyciela?
Podstawowy zestaw do wirtualnej rzeczywistości, czyli gogle i kontrolery, bez aktywnego i świadomego udziału nauczyciela staje się jedynie nowoczesnym, bezużytecznym edukacyjnie gadżetem. Narzędziem do nauczania staje się wtedy, gdy zostaje wykorzystany do tego celu przez nauczyciela prowadzącego konkretne zajęcia. VR ma za zadanie wspierać go w procesie nauczania, a nie konkurować z nim. Szkoła zmienia się na naszych oczach, pojawiają się różne modele edukacji, a w ich obrębie – rozmaite formy nauczania. Zmieniają się miejsce i przestrzeń nauczania (na przykład pojawia się edukacja zdalna), natomiast to, co się nie zmienia i co pozostaje wspólnym mianownikiem w szeroko rozumianym szkolnictwie, to człowiek – nauczyciel i relacja, jaką tworzy z uczniem. Nawet jeśli pewnego dnia nauczyciel spotka się z uczniem w wirtualnej sali lekcyjnej, to nadal VR będzie pozostawać „tylko” pośrednikiem. Zatem sale szkolne wyposażone w nowoczesną technologię VR wymagają z założenia kompetentnych nauczycieli. Ostatecznie o atrakcyjności zajęć z wykorzystaniem VR nie będzie świadczyło samo wykorzystanie tej technologii, lecz sposób jej implementacji w warunkach edukacyjnych, o czym decyduje w dużej mierze nauczyciel chcący osiągnąć konkretne cele edukacyjne. Musimy bowiem pamiętać, że za każdym spotkanym awatarem stoi prawdziwy człowiek, który odbierze nasze zachowanie podobnie jak w prawdziwym życiu.
Michalina Ignaciuk – pedagog, terapeuta pedagogiczny i diagnosta w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Gdańsku. Pracuje głównie z dziećmi ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, w tym z dysleksją, prowadzi warsztaty dla rodziców i nauczycieli z zakresu dysleksji oraz nowoczesnych technologii w edukacji. Wykładowca na kierunkach pedagogicznych w Wyższej Szkole Bankowej w Gdańsku oraz doktorantka pedagogiki na Uniwersytecie Gdańskim. Finalistka konkursu „Nauczyciel Jutr@ 2021” oraz twórczyni kanału na YouTubie „Pedagog Michalina” o tematyce dysleksji i wykorzystania AR i VR w edukacji.
[1] S. Likens, D.L. Eckert, How virtual reality is redefining soft skills training, https://www.pwc.com/us/en/tech-effect/emerging-tech/virtual-reality-study.html (dostęp: 07.02.2022).
[2] R. Dragani, Brain science: Why VR is so effective for learning, https://www.verizon.com/about/our-company/fourth-industrial-revolution/brain-science-why-vr-so-effective-learning (dostęp: 07.02.2022).
[3] Johnson & Johnson wants to bring VR to doctors-in-training worldwide, https://venturebeat.com/2019/09/25/johnson-johnson-we-want-vr-surgery-training-to-be-available-worldwide/ (dostęp: 07.02.2022).
