Jeśli traktujemy technologię VR jako narzędzie do pracy, to powinniśmy postępować tak, jak z każdą nową metodą nauczania, którą chcemy wprowadzić do naszej klasy, czyli zadbać o odpowiednie przygotowanie siebie i uczniów. Poszczególne zestawy do wirtualnej rzeczywistości mogą nieco różnić się od siebie, warto jednak poznać ogólne zasady użytkowania, które pomogą zarówno prowadzącym zajęcia, jak i uczniom poczuć się bezpieczniej i pewniej.
Przed pierwszymi zajęciami z VR
Użytkowanie zestawu do wirtualnej rzeczywistości, jak każdej nowej technologii, wymaga przynajmniej podstawowych kompetencji cyfrowych oraz poświęcenia czasu i uwagi na zapoznanie się z możliwościami nowego narzędzia. Zatem, nauczycielu, załóż gogle VR i eksploruj, zanurz się w wirtualnym doświadczeniu, badaj i odkrywaj! To niezbędny pierwszy krok do zrozumienia, na czym polegają poczucie immersji i atrakcyjność VR. Poza tym zdobędziesz wiedzę na temat możliwych trudności czy komplikacji, co pozwoli ci ich uniknąć w toku prowadzonych zajęć.
O czym należy pamiętać?
Bardzo ważne jest przygotowanie sali lekcyjnej, czyli zadbanie o bezpieczną przestrzeń do pracy. Sala powinna być na tyle duża, aby każdy użytkownik miał zapewnione bezpieczne stanowisko pracy. Przedmioty i meble, na przykład ławki, krzesła czy plecaki, powinny być usunięte z pola użytkownika. Pozwól uczniom na zrobienie okrążeń po wyznaczonym polu jeszcze bez gogli VR – dzięki pamięci motorycznej łatwiej będzie im utrwalić określone miejsce. Opowiedz o systemie zabezpieczającym, czyli czerwonych liniach ścianki, które pojawią się, jeśli przekroczy się wyznaczone pole. Opisz funkcje kontrolerów w wirtualnej rzeczywistości (podnoszenie przedmiotów, przemieszczanie się), pokaż, jak właściwie założyć gogle – należy wyregulować pasek na głowie tak, aby po założeniu gogle nie wywoływały dyskomfortu oraz nie spadały podczas patrzenia w dół, przypomnij o wyregulowaniu soczewek tak, by dostosować je do rozstawu oczu.
Poinformuj uczniów, że mogą u nich wystąpić negatywne reakcje podobne do objawów choroby lokomocyjnej, czyli bólu głowy lub mdłości. Jest to związane z tym, że nasz błędnik otrzymuje sprzeczne informacje – z jednej strony widzi obraz w ruchu (na przykład jazda na kolejce górskiej), a z drugiej strony – fizycznie się nie porusza. W razie wystąpienia nieprzyjemnych objawów należy zdjąć gogle.
Przy pierwszym korzystaniu z VR pozwólmy uczniom na doświadczenie ekscytującego efektu „wow”, dużą ilość frajdy – te początkowe pozytywne doznania wpłyną na dalsze kształtowanie podejścia do tej technologii. Zaleca się, aby jednorazowo korzystać z VR przez mniej więcej 20 minut. Ważne, by pamiętać, że VR jest jedynie elementem lekcji, środkiem do osiągnięcia wyznaczonych celów edukacyjnych, nie zaś celem samym w sobie.
Bezpieczne korzystanie z VR – co warto wiedzieć?
W trosce o stworzenie uczestnikom zajęć optymalnych warunków trzeba pamiętać o tym, żeby lekcje z wykorzystaniem VR nie odbywały się na zewnątrz, dzięki czemu unikniemy skutków zmiennych warunków pogodowych, jak deszcz czy słońce. Inną sprawą, niezwykle ważną, jest dobieranie treści adekwatnych do wieku użytkowników. Poszczególne aplikacje czy programy mają oznaczenie PEGI (Pan European Game Information), które informuje o klasyfikacji wiekowej aplikacji i gier. Ewentualne zagrożenia (na przykład treści przemocowe) wynikają z dostępu do nieadekwatnego kontentu i są zbliżone do tych, jakich uczeń może doświadczyć podczas grania w gry komputerowe. Z kolei aby nie przemęczyć oczu, zaleca się robić przerwy po dwudziestominutowej sesji. Warto zaznaczyć, że istnieją aplikacje w VR, których zadaniem są terapia wzroku i poprawa widzenia. Poza tym w 2021 roku Amerykańskie Stowarzyszenie Fizjoterapii uznało VR za oficjalne narzędzie terapii. Producenci VR zaznaczają, że niektóre osoby (1 na 4000) ze względu na intensywną stymulację świetlną mogą doświadczyć silnych negatywnych objawów, takich jak omdlenie czy atak epilepsji. Przy czym warto pamiętać, że to dotyczy także grania w gry wideo. W przypadku pojawienia się takich symptomów należy zdjąć gogle VR, a następnie skonsultować się z lekarzem. Osoby, które wcześniej doświadczyły objawów związanych z epilepsją, powinny skontaktować się z lekarzem przed użyciem VR.
Na podsumowanie warto przytoczyć znamienne słowa Jeremy’ego Bailensona, profesora Uniwersytetu Stanforda i badacza AR i VR, który sformułował następującą zasadę: „Jeślibyś nie zrobił czegoś w prawdziwym życiu, nie rób tego w wirtualnej rzeczywistości”.
Michalina Ignaciuk – pedagog, terapeuta pedagogiczny i diagnosta w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Gdańsku. Pracuje głównie z dziećmi ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, w tym z dysleksją, prowadzi warsztaty dla rodziców i nauczycieli z zakresu dysleksji oraz nowoczesnych technologii w edukacji. Wykładowca na kierunkach pedagogicznych w Wyższej Szkole Bankowej w Gdańsku oraz doktorantka pedagogiki na Uniwersytecie Gdańskim. Finalistka konkursu „Nauczyciel Jutr@ 2021” oraz twórczyni kanału na YouTubie „Pedagog Michalina” o tematyce dysleksji i wykorzystania AR i VR w edukacji.
