Superwizja jest pojęciem, które stosunkowo od niedawna pojawia się w zestawieniu ze szkołą. Do niedawna zarezerwowane było w procesie terapeutycznym, coachingu czy w pracy socjalnej. Jednak efekty pracy superwizyjnej w innych grupach zawodowych oraz zmiany, które zachodzą w oświacie, wdrażają tę formę rozwoju również w odniesieniu do nauczycieli.

Co to jest superwizja

Czym zatem jest superwizja w szkole? Superwizja edukacyjna jako metoda wspierająca rozwój nauczyciela może być traktowana jako forma doskonalenia zawodowego, która służy podnoszeniu jakości pracy nauczyciela.

W procesie superwizji nauczyciel podnosi swoje kompetencje:

• zawodowe, m.in.:
  
  
  • poprzez wymianę doświadczeń wzbogaca swój warsztat pracy
  • utrzymuje na wysokim poziomie jakość swojej pracy z uczniami
• osobiste:
  
  
  • dzieli się przemyśleniami, refleksją nad swoimi postawami
  • rozwija swoją motywację do pracy.

Superwizja edukacyjna przynosi korzyści także superwizorowi, gdyż jest modelem rozwoju zawodowego opartym na budowaniu partnerskich relacji, uczeniu się od siebie i wzajemnym zaufaniu. Superwizji w szkole mogą podlegać zarówno nauczyciele z niewielkim doświadczeniem, jak i ci z wieloletnim stażem.

Superwizji może podlegać także dyrektor. Dzięki temu ma okazję do odkrywania i poszerzania swoich kompetencji związanych z zarządzaniem placówką. Ma to szczególne znaczenie w przypadku pracy dyrektora nad budowaniem efektywnego zespołu, odpowiedzialnego za powierzone zadania i zmotywowanego do pracy.

Kto może prowadzić superwizję

Superwizję w szkole powinna prowadzić kompetentna osoba, która zna istotę tej formy wsparcia nauczyciela, ma na jej temat szeroką wiedzę i potrafi ją zastosować w prowadzonym przez siebie procesie. Powinna także prezentować wysoki poziom kompetencji zawodowych, społecznych, a przede wszystkim komunikacyjnych, m.in. umiejętność formułowania jasnych, precyzyjnych komunikatów, formułowania pytań inspirujących nauczyciela, umiejętność aktywnego słuchania i udzielania informacji zwrotnych, które nie oceniają, a wspierają.

Może to być np.:

• zewnętrzny ekspert z doświadczeniem superwizyjnym
• coach
• dyrektor szkoły
• nauczyciel starszy stażem, z większym doświadczeniem i umiejętnością zarządzania procesem wsparcia.

Dyrektor, który chciałby prowadzić tę formę wsparcia nauczyciela, powinien pamiętać, że superwizja nie powinna być wyłącznie jedyną formą nadzoru pedagogicznego, ale z uwagi na efektywność może stanowić jej ważny element.

W ujęciu superwizyjnym dyrektor szkoły może pełnić różne role. Może być osobą, która:

• umawia się z jednym nauczycielem na obserwację jego zajęć, ustala z nim wspólnie wcześniej cel obserwacji, a po zajęciach omawiają je pod kątem obserwowanego obszaru
• przygląda się pracy zespołu nauczycieli, którzy spotykają się i omawiają np. skuteczność zastosowanych metod pracy z uczniem. Nie bierze bezpośrednio udziału w dyskusji, ale może moderować spotkanie, podsumowywać wypracowane wnioski. Zostawia jednak nauczycielom decyzje, jak je wdrażać
• sama podlega superwizji przez bardziej doświadczonego dyrektora lub coacha.

Superwizja w szkole może więc mieć formę:

• indywidualną
• grupową.

Ile czasu trwa superwizja

Czas trwania superwizji w szkole zależy od potrzeb osób w niej uczestniczących. Jeśli nauczyciel potrzebuje informacji zwrotnej dotyczącej np. poprawności zastosowania danej metody pracy z uczniami, superwizja może obejmować tylko 3 etapy:

1. spotkanie organizacyjne, na którym zostanie ustalony cel superwizji, zasady i zakontraktowanie
2. obserwacja nauczyciela w czasie pracy
3. spotkanie po zajęciach na udzielenie informacji zwrotnej.

Jeśli problem jest bardziej złożony i ma służyć wypracowaniu i wdrożeniu pewnych zmian, superwizja będzie rozłożona w czasie. Częstotliwość superwizji podyktowana więc będzie zasadami wypracowanymi w czasie pierwszego spotkania oraz tematyką i złożonością problemu.

Niezależnie od obszaru, nad którym chce pracować nauczyciel lub który dyrektor wskaże nauczycielowi do zmiany, superwizja w szkole powinna przebiegać według określonego schematu. Pozwoli to zachować charakter i sens tej formy wsparcia i rozwoju zawodowego nauczycieli i nazywać ją superwizją.

Jeśli superwizję w szkole prowadzi dyrektor, to powinien on w kolejności zadbać o:

1. przygotowanie nauczyciela (lub zespołu nauczycieli) do procesu superwizyjnego, m.in.:
   
   
   • ocenę gotowości nauczyciela do uczestnictwa w procesie
   • zbudowanie relacji opartej na zaufaniu
   • poznanie nauczyciela w zakresie jego pracy i obszaru wymagającego wsparcia
   • wprowadzenie nauczyciela do istoty superwizji, zapoznania z jej celami i przebiegiem
2. opracowanie wspólnie z nauczycielem kontraktu, na którym będzie się opierać dalsza współpraca – warto, by był spisany i przyjęty bez zastrzeżeń przez obie strony
3. analizę obszaru objętego superwizją
4. ustalenie celu superwizji
5. prowadzenie pracy superwizyjnej nad określonym obszarem, problemem, np. poprzez obserwację zajęć, spotkań grupowych, analizę dokumentacji
6. wypracowanie rozwiązań i wdrożenie ich w życie przez nauczyciela według opracowanego schematu
7. podsumowanie superwizji, udzielenie informacji zwrotnych, ewaluację
8. zamknięcie cyklu superwizyjnego.
   
   
   

Jakie korzyści może odnieść dyrektor z wprowadzenia superwizji w szkole

Dyrektor, który wprowadzi tę formę wsparcia swoich pracowników, może odnieść szereg korzyści, m.in.:

• lepiej poznaje swoich pracowników
• rozwija motywację nauczycieli i ich zaangażowanie w pracę
• systematycznie podnosi jakość pracy nauczycieli
• utrzymuje wypracowane standardy pracy
• buduje relacje w zespole oparte na wzajemnym zaufaniu i chęci rozwoju osobistego
• daje nauczycielom przestrzeń do podejmowania decyzji, eksperymentowania, uczenia się na błędach
• organizuje przestrzeń do dzielenia się refleksjami nad podejmowanymi działaniami w szkole.

Superwizja w szkole, choć jest zjawiskiem nowym, powinna być upowszechniana w środowisku edukacyjnym. Działania dyrekcji i nauczycieli oparte na głębokiej refleksji nad wykonywaną pracą są jedną z najbardziej efektywnych form uczenia się. W kulturze organizacyjnej szkoły opartej na budowaniu relacji i wzajemnym zaufaniu superwizja ma szansę stać się ważnym narzędziem w świadczeniu usług edukacyjnych na wysokim poziomie.