IPET – co każdy nauczyciel wiedzieć o nim powinien

IPET jest opracowywany przez zespół nauczycieli na podstawie WOPFU w określonych terminach. Powinny znaleźć się w nim wszystkie punkty, zgodnie z zasadami określonymi w prawie oświatowym. Od efektywności pracy zespołu zależy sukces edukacyjny ucznia. Fot. Getty Images

IPET, czyli indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, to jeden z najważniejszych dokumentów w pracy z uczniem posiadającym orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Wyznacza kierunki pracy z uczniem tak, aby zapewnić mu osiągnięcie sukcesu edukacyjnego na miarę jego możliwości, na bazie jego mocnych stron, uzdolnień i predyspozycji.

IPET jest dokumentem obowiązkowym, a zasady jego tworzenia i ewaluacji reguluje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym z późniejszymi zmianami.

 

Na jaki okres przygotowujemy IPET?

IPET opracowuje się na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie, nie dłużej jednak niż na etap edukacyjny. Zwykle poradnie wydają orzeczenie na etap edukacyjny, więc IPET opracowuje się raz, na początku etapu edukacyjnego, a w kolejnych latach dokonuje się jego ewaluacji.

Należy pamiętać, że zgodnie z wyżej wymienionym rozporządzeniem:

  • IPET opracowuje się:

    • po dokonaniu wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia,
    • do 30 września dla ucznia rozpoczynającego realizację wychowania przedszkolnego, naukę w szkole lub etap edukacyjny,
    • 30 dni od daty złożenia orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego w przedszkolu lub szkole, gdy orzeczenie jest wydane w trakcie roku szkolnego (tu liczy się data wpływu, nie data wydania orzeczenia);
  • co najmniej dwa razy w roku dokonuje się wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia z uwzględnieniem oceny efektywności IPET i w miarę potrzeb dokonuje jego modyfikacji;
  • IPET to „żywy dokument” – warto zanotować w nim wszelkie zmiany, które nastąpią w trakcie roku szkolnego, np. zmiany przydziału godzin zajęć rewalidacyjnych, metod pracy, sposobu oceniania.


    baner_570x210 1 wersja 2.jpg

 

Kto opracowuje IPET?

IPET, podobnie jak WOPFU, jest opracowywany przez zespół składający się z nauczycieli i specjalistów, którzy prowadzą zajęcia z uczniem, a w przypadku placówek specjalnych także np. wychowawców grup wychowawczych. Oznacza to, że wszystkie osoby pracujące z uczniem spotykają się i po dokonaniu wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia tworzą IPET

Nie jest prawdą, że IPET opracowuje wychowawca klasy lub inna osoba wskazana przez dyrektora. Osoba ta koordynuje pracę zespołu, może czuwać nad opracowaniem technicznej strony dokumentu, ale to cały zespół ustala, jakie zapisy powinny się w nim znaleźć. Należy pamiętać, że każdy nauczyciel udziela pomocy psychologiczno-pedagogicznej w bezpośredniej pracy z uczniem, stąd też konieczne są obecność nauczyciela podczas tworzenia IPET i udział w całorocznej pracy zespołowej przy ewaluacji programu. Każdy nauczyciel ma więc obowiązek znać i stosować zapisy zawarte w IPET.

 

Z czego składa się IPET?

IPET powinien zawierać wszystkie punkty, które są określone w wyżej wymienionym rozporządzeniu:

  1. zakres i sposób dostosowania odpowiednio programu wychowania przedszkolnego oraz wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, w szczególności przez zastosowanie odpowiednich metod i form pracy z uczniem.

     

    Tu warto ująć:

    • jakimi metodami będziemy pracować z uczniem, w jakich formach;
    • na ile potrzebne jest dostosowanie kart pracy, sprawdzianów – czy wystarczy tylko dostosowanie pod względem technicznym (np. powiększenie czcionki, wyróżnienie danych, światło strony), czy trzeba przeformułować polecenia, udzielić dodatkowych instrukcji (podpowiedzi), ograniczyć liczbę zadań i odpowiedzi w pytaniach testowych;
    • jak będziemy sprawdzać wiedzę i określać kryteria oceniania (np. czy w formie ustnej czy pisemnej, na forum czy indywidualnie, jaki system motywacyjny zastosujemy, czy wykorzystamy te same kryteria oceny, co dla pozostałych uczniów, czy inne);
    • czy i w jakim zakresie będziemy dostosowywać treści nauczania (np. te, które uczeń będzie mógł realizować stopniowo lub z pomocą);
  2. zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów, wychowawców grup wychowawczych prowadzących zajęcia z uczniem, ukierunkowane na poprawę funkcjonowania ucznia, w tym – w zależności od potrzeb – na komunikowanie się ucznia z otoczeniem z użyciem wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC), oraz wzmacnianie jego uczestnictwa w życiu przedszkolnym lub szkolnym, w tym w przypadku:

    • ucznia niepełnosprawnego – działania o charakterze rewalidacyjnym,
    • ucznia niedostosowanego społecznie – działania o charakterze resocjalizacyjnym,
    • ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym – działania o charakterze socjoterapeutycznym.

    Tu warto ująć działania: co i w jaki sposób będą robili wszyscy nauczyciele, specjaliści w bezpośredniej pracy z uczniem (np. nad jaką umiejętnością będziemy pracować na początku, co zostawimy na później, na co będziemy zwracać szczególną uwagę (zachowanie, edukacja);

  3. formy i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w jakim poszczególne formy pomocy będą realizowane;
  4. działania wspierające rodziców ucznia oraz – w zależności od potrzeb – zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi, innymi instytucjami oraz podmiotami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży, a w przypadku przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół i oddziałów, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 1 lit. a–c, pkt 2, 3 i pkt 4 lit. a–c – również ze specjalnymi ośrodkami szkolno-wychowawczymi, młodzieżowymi ośrodkami wychowawczymi i młodzieżowymi ośrodkami socjoterapii.

    Tu warto ująć konkretne działania, które podejmiemy, aby wspierać rodziców, takie jak:

    • pogłębiona diagnoza, prośba o wparcie specjalistów (współpraca z poradnią psychologiczno-pedagogiczną),
    • wsparcie materialne (współpraca z MOPS/GOPS),
    • monitorowanie sytuacji rodzinnej (np. współpraca z kuratorem społecznym, sądowym),
    • dodatkowe szkolenie dla rady pedagogicznej lub zespołu pracującego z uczniem (współpraca z doradcami metodycznymi, ekspertami zewnętrznymi);

  5. zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia, a także:

    • w przypadku ucznia klasy VII i VIII szkoły podstawowej, branżowej szkoły I stopnia, liceum ogólnokształcącego i technikum – zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego;
    • zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu realizowane w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

    W ramach zajęć rewalidacyjnych w programie należy uwzględnić w szczególności rozwijanie umiejętności komunikacyjnych przez:

    • naukę orientacji przestrzennej i poruszania się oraz naukę systemu Brailleʼa lub innych alternatywnych metod komunikacji – w przypadku ucznia niewidomego;
    • naukę języka migowego lub innych sposobów komunikowania się, w szczególności wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC) – w przypadku ucznia niepełnosprawnego z zaburzeniami mowy lub jej brakiem;
    • zajęcia rozwijające umiejętności społeczne, w tym umiejętności komunikacyjne – w przypadku ucznia z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera;
  6. zakres współpracy nauczycieli i specjalistów, wychowawców grup wychowawczych z rodzicami ucznia w realizacji przez przedszkole, oddział przedszkolny w szkole podstawowej, inną formę wychowania przedszkolnego, szkołę lub ośrodek zadań wymienionych w § 5.

    Tu warto ująć, co i w jakim zakresie będziemy realizować wspólnie z rodzicami, np.:

    • realizację zaleceń specjalistów do pracy z uczniem w domu, połączoną z instruktażem dla rodziców,
    • system motywacji ucznia,
    • kontrakt behawioralny i zasady jego funkcjonowania;

  7. w przypadku uczniów niepełnosprawnych – w zależności od potrzeb – rodzaj i sposób dostosowania warunków organizacji kształcenia do rodzaju niepełnosprawności ucznia, w tym w zakresie wykorzystywania technologii wspomagających to kształcenie;
  8. w zależności od indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia wskazanych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego lub wynikających z wielospecjalistycznych ocen, o których mowa w ust. 4 lub 9 – wybrane zajęcia wychowania przedszkolnego lub zajęcia edukacyjne, które są realizowane indywidualnie z uczniem lub w grupie liczącej do 5 uczniów.


    baner_570x210 2 wersja 2.jpg

Przy tworzeniu IPET warto:

  • ująć w metryczce:

    • datę opracowania IPET
    • datę i numer orzeczenia oraz okres, na jaki zostało wydane;
  • zawrzeć na początku:

    • informacje sygnalne, czyli najważniejsze informacje związane ze stanem zdrowia ucznia, np. czy ma cukrzycę albo epilepsję (oraz sposób reakcji w przypadku ataku epileptycznego),
    • sposoby modyfikacji zachowań w przypadku ucznia z zachowaniami określanymi jako „trudne”;
  • ująć na końcu dokumentu:

    • imiona i nazwiska osób opracowujących IPET, czyli wszystkich nauczycieli i specjalistów,
    • podpis rodziców/opiekunów prawnych wraz z zapisem potwierdzającym, że otrzymali kopię IPET,
    • adnotację o dacie spotkania zespołu poświęconego dokonaniu oceny efektywności IPET.

IPET powinien być dokumentem, który odzwierciedla naszą faktyczną pracę z uczniem. Warto więc ujmować w nim zapisy, które potem będziemy mogli podsumować, poddać ocenie i ewaluacji – co osiągnęliśmy w pracy z uczniem, nad czym jeszcze warto pracować, co możemy zrobić inaczej i kto nam w tym pomoże. Pamiętajmy, że sukces edukacyjny ucznia z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego zależy w znacznej mierze od efektywności pracy zespołowej.