• Egzamin maturalny w „Formule 2023” zostanie przeprowadzony w 2024 r.:
  • po raz drugi dla absolwentów 4-letniego liceum,
  • po raz pierwszy dla absolwentów 5-letniego technikum.

• Język polski jest jednym z trzech obowiązkowych przedmiotów na poziomie podstawowym (w części ustnej i pisemnej) oraz przedmiotem dodatkowym (wybieranym przez ucznia) na poziomie rozszerzonym.
• Egzamin maturalny z języka polskiego w części ustnej oraz w części pisemnej na poziomie podstawowym sprawdza wymagania określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkół ponadpodstawowych dla poziomu podstawowego, a w części pisemnej na poziomie rozszerzonym – wymagania zapisane w podstawie programowej dla poziomu podstawowego i rozszerzonego.
  
  

• Wymagania ogólne i szczegółowe zawarte w dokumencie „Wymagania egzaminacyjne dotyczące egzaminu maturalnego w roku 2023/2024” dotyczą czterech obszarów kształcenia:
  • I. Kształcenie literackie i kulturowe
  • II. Kształcenie językowe
  • III. Tworzenie wypowiedzi
  • IV. Samokształcenie.
• Czas trwania egzaminu w poszczególnych częściach:
  • część ustna – 30 minut
  • część pisemna na poziomie podstawowym – 240 minut
  • część pisemna na poziomie rozszerzonym – 210 minut.

Dla obu poziomów

• Nadrzędna rola lektur obowiązkowych – znajomość treści i problematyki lektur sprawdzana jest nie tylko w wypracowaniu, jak dotychczas, lecz także poprzez zadania testowe oraz na egzaminie ustnym.

• Funkcjonalne wykorzystywanie kontekstów literackich – zdający musi znać konteksty i rozumieć ich rolę, aby spełnić konieczne warunki zadania, przede wszystkim w zadaniach na egzaminie ustnym oraz w wypracowaniu.
• W częściach testowych arkuszy pojawią się zadania polegające na konfrontowaniu dwóch tekstów, m.in. poprzez określenie i porównanie stanowiska autorów na poruszany temat (test Język polski w użyciu).
• Większa liczba wyrazów w wypracowaniu – 300 wyrazów dla poziomu podstawowego i 500 wyrazów dla poziomu rozszerzonego.
• Brak określenia formy gatunkowej wypracowania (musi to być wypowiedź argumentacyjna, np. szkic interpretacyjny, krytyczny, czy po prostu rozprawka), a każdy temat wymaga odwołania do lektury obowiązkowej wybranej spośród lektur, których lista będzie zamieszczona w arkuszu egzaminacyjnym.
• Położenie nacisku na erudycję zdającego (w wypracowaniach), czyli na rozległą i szczegółową wiedzę przedmiotową zdającego (wykorzystanie kontekstów, kodów kulturowych, terminologii, znajomości lektur i dzieł sztuki).
• Zwiększenie liczby zadań na egzaminie ustnym – dotychczas na jedno zadanie zdający miał 30 minut (przygotowanie oraz wypowiedź), od 2023 r. liczba zadań do wykonania w 30 minut zwiększyła się do dwóch, co wymaga od zdającego umiejętnego gospodarowania czasem oraz precyzji wypowiedzi.

Część ustna bez określonego poziomu

• Zestaw egzaminacyjny będzie składał się z dwóch zadań, w tym z jednego zadania z tzw. puli jawnej.
• Zadanie 1. (z puli jawnej) będzie się odnosiło do znajomości treści i problematyki lektury obowiązkowej (zgodnie z listą utworów dołączoną do wymagań egzaminacyjnych) i sprawdzało tworzenie wypowiedzi na jej temat z uwzględnieniem wybranego kontekstu.
• Zadanie 2. będzie dotyczyło zagadnienia związanego z literaturą, sztuką lub językiem i będzie wyposażone w materiał źródłowy, np. tekst literacki lub nieliteracki albo tekst ikoniczny.

Poziom podstawowy

• Zdający otrzyma dwa arkusze egzaminacyjne. Pierwszy arkusz będzie zawierał dwa testy: Język polski w użyciu oraz Test historycznoliteracki, a drugi arkusz jedno zadanie – wymagające od ucznia napisania wypracowania na jeden z dwóch podanych tematów.
• Zadania egzaminacyjne w teście Język polski w użyciu będą dotyczyły dwóch tekstów nieliterackich – publicystycznych lub popularnonaukowych, zamieszczonych w arkuszu i będą wymagały skonfrontowania tych tekstów. Zadania będą sprawdzały m.in. umiejętności z zakresu języka i retoryki, np. badanie struktury tekstów, funkcje użytych środków językowych, rozstrzyganie i uzasadnianie, formułowanie argumentów na podstawie tekstów itp. Uczeń, rozwiązując zadania, musi wykazać się umiejętnościami retorycznymi, takimi jak argumentowanie, rozstrzyganie i uzasadnianie oraz ilustrowanie argumentów przykładami.
• W części Test historycznoliteracki znajdą się co najmniej 2 zadania egzaminacyjne dotyczące każdej z wymienionych poniżej 3 grup epok literackich:
  • starożytność (antyk i Biblia), średniowiecze, renesans, barok, oświecenie
  • romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska
  • 20-lecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.
• Zadania w tej części będą sprawdzały wiadomości i umiejętności z zakresu historii i teorii literatury oraz języka. Mogą zawierać fragmenty tekstów literackich (w tym lektur obowiązkowych), tekstów krytycznych, haseł słownikowych, teksty ikoniczne.
• W drugim arkuszu zdający będzie musiał napisać wypracowanie na wybrany przez siebie temat, nie krótsze niż 300 wyrazów. W każdym temacie są wskazane 4 elementy, które zdający musi uwzględnić w wypracowaniu, tj.:
  • dwa utwory literackie, w tym jeden wskazany jako obowiązkowy na liście lektur zamieszczonej w arkuszu egzaminacyjnym;
  • dwa konteksty pogłębiające rozumienie omawianych utworów do wyboru spośród: historycznoliterackiego, teoretycznoliterackiego, literackiego, biograficznego, kulturowego, mitologicznego, biblijnego, religijnego, historycznego, filozoficznego, egzystencjalnego,
    politycznego, społecznego.
• Każdy temat wymaga odwołania się do lektury obowiązkowej. Lista lektur obowiązkowych, do których uczeń może odwołać się w pracy, będzie zamieszczona w arkuszu egzaminacyjnym. Znajdą się na niej nie tylko lektury wymienione w wymaganiach egzaminacyjnych opublikowanych w Aneksie do Informatora, lecz także utwory z podstawy programowej nieuwzględnione w wymaganiach, np. Chłopi (tom I – Jesień) Władysława Stanisława Reymonta.

Poziom rozszerzony

• Egzamin maturalny z języka polskiego na poziomie rozszerzonym będzie sprawdzał umiejętność tworzenia wypowiedzi argumentacyjnej (wypracowanie).
• Zdający otrzyma arkusz z jednym zadaniem – wymagającym napisania wypracowania na jeden z dwóch podanych tematów.
• Wypracowanie nie może być krótsze niż 500 wyrazów. W każdym temacie są wskazane 4 elementy, które zdający musi uwzględnić w wypracowaniu, tj.:
  • lektura obowiązkowa, wskazana na liście lektur zamieszczonej w arkuszu egzaminacyjnym
  • dwa utwory literackie, reprezentujące dwie epoki literackie
  • jeden kontekst pogłębiający rozumienie omawianych utworów lub problemu podanego w temacie do wyboru spośród: historycznoliterackiego, teoretycznoliterackiego, literackiego, biograficznego, kulturowego, mitologicznego, biblijnego, religijnego, historycznego, filozoficznego, egzystencjalnego, politycznego, społecznego.
• Każdy temat wymaga odwołania się do lektury obowiązkowej. Lista lektur obowiązkowych, do których uczeń może odwołać się w pracy, będzie zamieszczona w arkuszu egzaminacyjnym. Znajdą się na niej nie tylko lektury wymienione w wymaganiach egzaminacyjnych opublikowanych w Aneksie do Informatora, lecz także utwory z podstawy programowej nieuwzględnione w wymaganiach, np. Chmury Arystofanesa.

Poziom podstawowy

• W części 1. i w części 2. arkusza egzaminacyjnego znajdą się zarówno zadania zamknięte, jak i otwarte.
• Wśród zadań zamkniętych pojawią się m.in.: zadania wyboru wielokrotnego, zadania typu prawda-fałsz, zadania na dobieranie. Natomiast wśród zadań otwartych znajdzie się takie, które będzie wymagało zredagowania notatki syntetyzującej.
• Za rozwiązanie zadań otwartych będzie można uzyskać odpowiednio:
  • w części Język polski w użyciu – około 50% punktów możliwych do zdobycia w danej części;
  • w części Test historycznoliteracki – około 70% punktów możliwych do zdobycia w danej części.
• W części 3. (drugi arkusz egzaminacyjny) pojawi się zadanie rozszerzonej odpowiedzi – wypracowanie. Liczbę zadań oraz liczbę punktów na egzaminie maturalnym z języka polskiego prezentuje tabela.
  
  

Poziom rozszerzony

• W arkuszu znajdzie się zadanie rozszerzonej odpowiedzi – wypracowanie.
  
  

Za co zdający straci punkty?

• Odpowiedzi nieprecyzyjne, niejednoznaczne, niejasno sformułowane będą uznane za błędne.
• Popełnienie błędu kardynalnego w zadaniach dotyczących lektur obowiązkowych skutkuje przyznaniem 0 p. za całe zadanie.
• Jeżeli w wypracowaniu (na obu poziomach) zdający nie spełni wszystkich warunków polecenia (kryterium Spełnienie formalnych warunków polecenia), to otrzyma 0 p. we wszystkich pozostałych kryteriach, czyli otrzyma 0 p. za całe zadanie.
• Jeżeli informacje zamieszczone w odpowiedzi (również te dodatkowe, a więc takie, które nie wynikają z treści polecenia) świadczą o zasadniczych brakach w rozumieniu omawianego zagadnienia i zaprzeczają pozostałej części odpowiedzi stanowiącej prawidłowe rozwiązanie zadania, to za odpowiedź jako całość zdający otrzymuje 0 p.
• Jeżeli wypowiedź jest nieczytelna (w rozumieniu czytelności zapisu), zostanie oceniona na 0 p.
• Jeżeli wypracowanie nie zawiera w ogóle rozwinięcia (np. zdający napisał tylko wstęp), praca zostanie oceniona na 0 p. we wszystkich kryteriach.

W roku 2024 egzamin maturalny będzie przeprowadzany na podstawie wymagań egzaminacyjnych, a nie na podstawie wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego. Zmiana ta wynika przede wszystkim z konieczności dostosowania matury do specyfiki kształcenia w związku z epidemią SARS-CoV-2. Obowiązujące wymagania egzaminacyjne mają zmniejszoną ilość treści w stosunku do ogólnych i szczegółowych wymagań podstawy programowej.

Przewodnik maturalny

Portal dlanauczyciela.pl