Wyzwania, z jakimi będą musieli się zmierzyć nauczyciele szkół ponadpodstawowych

Zarówno dla nauczycieli, jak i dla uczniów nowa podstawa programowa oznacza nowe sytuacje, którym trzeba sprostać. Czym w praktyce są wyzwania, z którymi już we wrześniu zmierzą się nauczyciele i uczniowie szkół ponadpodstawowych? Jak sobie z nimi radzić?

1. Zbliżone wymagania programowe w zakresach podstawowym i rozszerzonym

Ta ogromna zmiana oznacza w praktyce realizację pełnego kursu chemii nie tylko w zakresie rozszerzonym (jak dotychczas), ale także w zakresie podstawowym. Wracamy do nauczania spiralnego – na kolejnym etapie edukacji treści wprowadzone w szkole podstawowej są powtarzane i uzupełniane o nowe wiadomości. Zaczynamy od atomu, a kończymy na chemii organicznej, w zakresie podstawowym trzeba zatem zrealizować obszerny materiał w ustalonej na trzy lata siatce godzin (1 + 2 + 1).

1.png

Rozwiązania wspierające nauczycieli w sprawnej realizacji podstawy programowej w zakresach podstawowym i rozszerzonym

  • Spójna koncepcja serii do obydwu zakresów, czyli takie same rozwiązania dydaktyczne i graficzne, np. przykłady z Planem rozwiązywania, opisy doświadczeń chemicznych.
  • Podobna kolejność realizacji wymagań podstawy programowej – treści w obydwu zakresach podzielono na dwie części: część 1. Chemia ogólna i nieorganiczna oraz część 2. Chemia organiczna.
  • Wspólne elementy obudowy dydaktycznej do obydwu zakresów:
2. Młodszy uczeń na III etapie edukacyjnym

Absolwent szkoły podstawowej jest młodszy od absolwenta gimnazjum, więc ma odmienne możliwości poznawcze. Pokolenie, które od najmłodszych lat jest przyzwyczajone do jednoczesnego odbioru wielu bodźców i wrażeń, potrzebuje odpowiedniego przedstawienia treści, aby mogły one zostać zrozumiane i zapamiętane. Podstawą pracy z uczniem w szkołach ponadpodstawowych są więc nadążające za wymaganiami i spełniające oczekiwania podręczniki oraz atrakcyjne multimedialne pomoce dydaktyczne.

Skuteczne rozwiązania w pracy z młodszym uczniem

  • Bogaty materiał ilustracyjny – liczne zdjęcia, rysunki i infografiki. 

    2.png

    M. Litwin, Sz. Styka-Wlazło, J. Szymońska, podręcznik To jest chemia dla liceum ogólnokształcącego 
    i technikum, 
    część 1., zakres rozszerzony, Warszawa 2019, s. 213

  • Odwołania do obserwacji i doświadczeń ucznia z życia codziennego. 

    6.png

    A. Mrzigod, J. Mrzigod, R. Hassa, podręcznik To jest chemia dla liceum ogólnokształcącego 
    i technikum,  część 1., zakres podstawowy, Warszawa 2019, s. 42

  • Pokazanie praktycznego zastosowania wiedzy i wyjaśnianie otaczających nas zjawisk. 

    7.png

    A. Mrzigod, J. Mrzigod, R. Hassa, podręcznik To jest chemia dla liceum ogólnokształcącego 
    i technikum, część 1., zakres podstawowy, Warszawa 2019, s. 88

  • Pokazywanie wpływu nauki na nasze życie. 

    3.png

    M. Litwin, Sz. Styka-Wlazło, J. Szymońska, podręcznik To jest chemia dla liceum ogólnokształcącego 
    i technikum, część 1., zakres rozszerzony, Warszawa 2019, s. 233

  • Różnorodne formy prezentacji treści pomocne w szybszym kształceniu umiejętności. 

    9.png

    A. Mrzigod, J. Mrzigod, R. Hassa, podręcznik To jest chemia dla liceum ogólnokształcącego 
    i technikum, część 1., zakres podstawowy, Warszawa 2019, s. 25

  • Niewielkie porcje wiedzy – treści podzielone na krótkie akapity. 

  • Przypominanie podstaw przed wprowadzaniem nowych zagadnień – To było w szkole podstawowej! 

  • Wyróżnianie treści istotnych dla dalszego kształcenia definicje i wzory Zapamiętaj! oraz obowiązkowe doświadczenia. 

  • Wizualizacja procesów i zjawisk

    10.png

    Multiteka To jest chemia dla liceum ogólnokształcącego i technikum, część 1., zakres podstawowy i rozszerzony

3. Trudne treści w zakresie podstawowym

Układ treści nauczania zdefiniowany nową podstawą programową zakłada wprowadzanie nowych zagadnień z jednoczesnym utrwalaniem wiedzy z poprzedniego etapu edukacyjnego. Bardzo ważny jest więc dobór odpowiedniej metody nauczania, która umożliwi maksymalne wykorzystanie potencjału uczniów i opanowanie przez nich wszystkich kluczowych umiejętności – opisywania doświadczeń chemicznych, wykonywania obliczeń i korzystania z chemicznych tekstów źródłowych. Ponadto podział podręcznika na dwie części ułatwia wprowadzanie zagadnień z chemii nieorganicznej, ponieważ publikacja zawiera potrzebne do ich opanowania treści z chemii ogólnej.

Metody sprawdzające się w wyjaśnianiu trudnych treści

Wyjaśnianie krok po kroku

  • Opisy doświadczeń chemicznych zilustrowane schematem i zdjęciem, z wyróżnionym zapisem obserwacji i wniosku. 
    11.png

    A. Mrzigod, J. Mrzigod, R. Hassa, podręcznik To jest chemia dla liceum ogólnokształcącego
    i technikum, część 1., zakres podstawowy, Warszawa 2019, s. 94

  • Przykłady z Planem rozwiązywania. 
    12.png

    A. Mrzigod, J. Mrzigod, R. Hassa, podręcznik To jest chemia dla liceum ogólnokształcącego
    i technikum, część 1., zakres podstawowy, Warszawa 2019, s. 152

  • Infografiki Krok po kroku przedstawiające sposób przeprowadzania doświadczeń i przemiany związków chemicznych. 
    13.png

    A. Mrzigod, J. Mrzigod, R. Hassa, podręcznik To jest chemia dla liceum ogólnokształcącego
    i technikum, część 1., zakres podstawowy, Warszawa 2019, s. 76–77

Odwoływanie się do wiedzy i doświadczenia ucznia

  • Analogie – odwoływanie się do wiedzy ucznia podczas wyjaśniania abstrakcyjnych zagadnień zwiększa szansę na ich zrozumienie i trwałe zapamiętanie. 
  • Jest na to sposób! – sprytne metody na zapamiętanie pojęć lub szybkie opanowanie umiejętności. 
  • Wskazywanie zagadnień istotnych dla dalszego kształcenia, czyli tego, co uczniowie powinni wiedzieć – Zapamiętaj!  
4. Przygotowanie do egzaminu maturalnego w zakresie rozszerzonym

Wymagania szczegółowe w podstawie programowej są jednocześnie wymaganiami egzaminacyjnymi. Dobre przygotowanie uczniów, którzy planują zdawać chemię na maturze, jest konsekwencją systematycznej pracy i nauki od początku klasy pierwszej szkoły ponadpodstawowej, a dobry wynik egzaminu w dużej mierze zależy od umiejętności rozwiązywania różnych typów zadań, w tym dotyczących doświadczeń chemicznych i obliczeń chemicznych.

Skuteczne przygotowanie uczniów do egzaminu

  • Oznaczenie treści kluczowych w kontekście przygotowań maturalnych. 
    14.png

    M. Litwin, Sz. Styka-Wlazło, J. Szymońska, podręcznik To jest chemia dla liceum ogólnokształcącego
    i technikum, część 1., zakres rozszerzony, Warszawa 2019

  • Wiesz, umiesz, zdasz – blok podsumowująco-utrwalający, który systematyzuje zdobytą wiedzę i wspiera kształcenie umiejętności rozwiązywania zadań typu maturalnego. 
  • Mapy pojęćpokazanie związków przyczynowo-skutkowych i porządkowanie wiedzy po omówieniu zagadnienia. 
    4.png

    M. Litwin, Sz. Styka-Wlazło, J. Szymońska, podręcznik To jest chemia dla liceum ogólnokształcącego
    i technikum, część 1., zakres rozszerzony, Warszawa 2019, s. 367

  • Ciągi przemian chemicznych zestawienie informacji o poszczególnych grupach związków chemicznych ułatwia utrwalanie wiedzy, wspiera też kształcenie umiejętności planowania ciągów pozwalających otrzymać wybrane substancje. 
    5.png

    M. Litwin, Sz. Styka-Wlazło, J. Szymońska, podręcznik To jest chemia dla liceum ogólnokształcącego
    i technikum, część 1., zakres rozszerzony, Warszawa 2019, s. 436

  • Infografiki Krok po krokuprzedstawienie kolejnych etapów procesów ułatwia ich rozumienie, a atrakcyjna grafika (dzięki prostym skojarzeniom) – zapamiętywanie. 
    miareczkowanie2.png
    M. Litwin, Sz. Styka-Wlazło, J. Szymońska, podręcznik To jest chemia dla liceum ogólnokształcącego
    i technikum, część 1., zakres rozszerzony, Warszawa 2019, s. 354–355