Wydatkowanie środków na realizację orzeczeń i opinii poradni

Realizacja zaleceń zawartych w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego niesie ze sobą konkretne koszty, fot. Skynesher/Getty Images

Realizacja zaleceń zawartych w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego niesie ze sobą konkretne koszty. Jakie wydatki, poniesione przez dyrektora placówki, są uzasadnione i mogą być pokryte z dotacji?

W przypadku publicznych szkół i przedszkoli realizowanie orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego wiąże się z poniesieniem przez jednostkę systemu oświaty dodatkowych wydatków kadrowych. Zgodnie z § 7 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1578 ze zm.) w przedszkolach ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi, w przedszkolach integracyjnych, szkołach ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi i szkołach integracyjnych zatrudnia się dodatkowo nauczycieli posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego, z uwzględnieniem realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Zgodnie z kolei z ust. 2 pkt 1 i 3 tej regulacji w przedszkolach ogólnodostępnych, innych formach wychowania przedszkolnego i szkołach ogólnodostępnych, w których kształceniem specjalnym są objęte dzieci i uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, wydane ze względu na autyzm, w tym zespół Aspergera, lub niepełnosprawności sprzężone, zatrudnia się dodatkowo nauczycieli posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej w celu współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych lub osoby na stanowisko pomoc nauczyciela – także z uwzględnieniem realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego.

 

Zatrudnienie nauczyciela

Przepisy te sformułowane są kategorycznie i nakazują zatrudnienie nauczyciela wspomagającego lub pomocy nauczyciela. Oznacza to, że uczeń z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego ma prawo do pomocy nauczyciela, a dyrektor w ramach posiadanych środków finansowych ma obowiązek odpowiednią osobę zatrudnić. Co istotne dla dyrektora, organ prowadzący nie ma w tym wypadku prawa odmówić przeznaczenia dodatkowych środków na zatrudnienie nauczyciela, bowiem realizacja tego obowiązku spoczywa również na organie prowadzącym. Zatem dodatkowe środki na zatrudnienie muszą być dla szkoły dostępne bez dodatkowych obostrzeń, uzależniających ich przyznanie np. od poczynienia przez dyrektora innych oszczędności w ramach planu finansowego. Jeżeli w planie tym nie ma środków na dodatkowe zatrudnienie, organ prowadzący ma zatem obowiązek je zapewnić.

 

 

Dla kogo dotacje?

W przypadku niepublicznych jednostek oświatowych, a więc jednostek dotowanych z budżetu samorządowego, dopuszczalne przeznaczenie dotacji określa regulacja art. 35 ust. 1 do 3 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Przepis ten dotyczy dotacji udzielanych na podstawie art. 15-21, art. 25, art. 26, art. 28-30 i art. 32, stosuje się go zatem do dotacji udzielanych m.in.:

  • przedszkolom, innym formom wychowania przedszkolnego, szkołom podstawowym, specjalnym ośrodkom szkolno-wychowawczym, specjalnym ośrodkom wychowawczym, ośrodkom rewalidacyjno-wychowawczym oraz poradniom psychologiczno-pedagogicznym, w tym poradniom specjalistycznym, które zgodnie z art. 127 ust. 5 ustawy - Prawo oświatowe prowadzą wczesne wspomaganie rozwoju dziecka;
  • szkołom publicznym prowadzonym przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne - w placówkach tych jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki;
  • szkołom niepublicznym, w których jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki;
  • placówkom takim jak: młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze i placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania. Są to placówki, o których mowa w art. 2 pkt 7 i 8 ustawy - Prawo oświatowe, prowadzone przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne;
  • poradniom psychologiczno-pedagogicznym, w tym poradniom specjalistycznym, bibliotekom pedagogicznym i innym publicznym placówkom, o których mowa w art. 2 pkt 3-6 i 10 ustawy - Prawo oświatowe, prowadzonym przez osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz osoby fizyczne.

Dotacje mogą być wykorzystane przykładowo na:

  • wydatki na wynagrodzenie osoby fizycznej prowadzącej przedszkole, szkołę lub placówkę, pełniącej funkcję dyrektora;
  • wydatki na wynagrodzenie kadry pedagogicznej i pracowników administracji (umowa o pracę, umowa zlecenie, umowa o dzieło);
  • wydatki na wynajem pomieszczeń;
  • wydatki na zakup pomocy dydaktycznych, przykładowo zeszytów, cyrkli, linijek, tablic interaktywnych;
  • wydatki na zakup artykułów administracyjno-biurowych;
  • wydatki na zakup materiałów i usług remontowych placówki (z wyjątkiem wydatków inwestycyjnych). Pamiętać należy, że w przypadku przeprowadzanego remontu chodzi o odtworzenie stanu dotychczasowego, przez przywrócenie funkcjonalności pomieszczeń. Jeżeli dotacja jest otrzymywana na potrzeby uczniów niepełnosprawnych można ją przeznaczyć na remont pochylni dla wózków, remont wind, nowe antypoślizgowe wykładziny, naprawę schodów. Nie jest natomiast dopuszczalne sfinansowanie kupna windy, jeżeli szkoła takim urządzeniem nie dysponowała. Taki wydatek ma charakter inwestycyjny, a nie służy odtworzeniu funkcjonalności istniejących urządzeń.

Wyłącznie na kształcenie specjalne

Należy podkreślić, że zgodnie z art. 35 ust. 4 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych  dotacja przekazana na uczniów i wychowanków posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz na uczniów oddziałów integracyjnych w szkołach może być wykorzystana wyłącznie na pokrycie wydatków związanych z realizacją zadań związanych z organizacją kształcenia specjalnego (o którym mowa w art. 127 ust. 1 ustawy - Prawo oświatowe), oraz na organizację zajęć rewalidacyjno-wychowawczych (o których mowa w art. 36 ust. 17 ustawy - Prawo oświatowe).

Wydatki, o których mowa w art. 127 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe to wydatki na kształcenie specjalne dzieci i młodzieży niepełnosprawnej dotyczące specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Chodzi tu przede wszystkim o pomoce dydaktyczne przeznaczone właśnie dla osób niepełnosprawnych, przykładowo gry uczące umiejętności społecznych dla uczniów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Szczegółowo rodzaje wydatków ponoszonych przez poszczególne jednostki organizacyjne systemu oświaty z dotacji na uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz na uczniów oddziałów integracyjnych określa art. 35 ust. 5 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Przepis ten wskazuje, jakie wydatki należy uznać za dopuszczalne w przypadku:

  1. oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych specjalnych i szkół specjalnych - wydatki, o których mowa w ust. 1; czyli wszelkie wydatki na realizację zadań związanych z organizacją kształcenia specjalnego, o którym mowa w art. 127 ust. 1 ustawy - Prawo oświatowe, oraz poniesione na organizację zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o których mowa w art. 36 ust. 17 ustawy - Prawo oświatowe;
  2. szkół niewymienionych w pkt 1 - wydatki na realizację zadań wynikających z zaleceń zawartych w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczeniach o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, indywidualnych programach zajęć (o których mowa w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 23 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim - Dz. U. z 2013 r., poz. 529), oraz indywidualnych programach edukacyjno-terapeutycznych (o których mowa w art. 127 ust. 3 ustawy - Prawo oświatowe) oraz poniesione na zapewnienie warunków ich realizacji;

W obydwu tych przykładach będą to wydatki bezpośrednio związane z realizacją orzeczeń, a zatem poniesione na:

  • wynagrodzenia nauczycieli prowadzących dodatkowe zajęcia wymienione w IPET ;
  • zatrudnienie dodatkowej kadry wspierającej realizację orzeczeń – pomocy nauczyciela, nauczyciela wspomagającego;
  • zorganizowanie zajęć rewalidacyjnych i zakup pomocy dydaktycznych do realizacji tych zajęć;
  • zakup pomocy dydaktycznych dla dzieci niepełnosprawnych,
  • dostosowanie pomieszczeń szkoły do potrzeb uczniów niepełnosprawnych.

Te regulacje w sposób bardzo istotny ograniczają zatem dopuszczalne rodzaje wydatków ponoszonych z dotacji udzielanej na ucznia ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi. Dotacja otrzymana na dzieci, uczniów i wychowanków, posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz na uczniów oddziałów integracyjnych w szkołach, powinna być wydatkowana na realizację specjalnych potrzeb edukacyjnych tych dzieci.

Autor: Michał Łyszczarz

Ekspert prawa oświatowego i samorządu terytorialnego. Współautor komentarzy do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego i samorządowego. Obecnie zatrudniony w Wydziale Oświaty Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej.

PODYSKUTUJ NA TEMAT ARTYKUŁU NA NASZYM PROFILU NA FACEBOOKU