Superbohaterowie codzienności, czyli życzenia na Dzień Nauczyciela

Tegoroczny Dzień Edukacji Narodowej jest zupełnie inny niż w ubiegłych latach. Nie ma wspólnych wyjść klasowych i uroczystych akademii, jest niepewność, jak za chwilę będzie wyglądać nauczanie, i konieczność sprostania coraz to nowym wyzwaniom. Jak zadbać o siebie, stojąc na pierwszej linii edukacyjnego frontu? 

Epidemia koronawirusa wszystko postawiła na głowie już wiosną, ale mogliśmy tylko podejrzewać, jakie reperkusje wynikną z niej we wrześniu, kiedy rozpocznie się nowy rok szkolny.  

Skutki odczuli rodzice, którzy do ostatniego momentu nie mieli pewności, jak zostanie zorganizowana nauka i czy przez kolejne miesiące nie będą musieli znów godzić pracy zdalnej z opieką nad dziećmi, dzieci i młodzież zastanawiający się, jakie ograniczenia przyjdzie im znosić w wieku, gdy pragnienie wolności i potrzeba kontaktu z rówieśnikami jest rozwojowym priorytetem, i wreszcie wy - nauczyciele, którzy zostaliście postawieni na pierwszej linii edukacyjnego frontu, chociaż nie otrzymaliście zbyt wiele „uzbrojenia”, aby się mierzyć bez emocjonalnego szwanku z organizacyjnymi wyzwaniami oraz ogromną niepewnością. 

Szkoła przetrwania 

Rok 2020 dla wszystkich z nas stanowi szkołę przetrwania. Nasze mechanizmy adaptacyjne pracują na najwyższych obrotach. Zostaliśmy wrzuceni w sytuację, z jaką nikt z nas nigdy dotąd nie miał do czynienia. Uczymy się radzić z nieprzewidywalnością, lękiem o zdrowie najbliższych i znosić frustrujące obostrzenia oraz raz rosnące, a raz łagodniejsze ograniczenia. Długotrwały stres, jakiemu jesteśmy poddawani od wielu miesięcy,  stanowi dla organizmu i psychiki ogromne obciążenie, które nadwyręża fizyczne, emocjonalne i poznawcze zasoby. W przypadku pracowników oświaty to obciążenie jest tym większe, że znajdują się oni nie tyle między młotem a kowadłem, co między wieloma młotami i kowadłami.  

Zawód pedagoga jest jednym z najbardziej niewdzięcznych zawodów na świecie. Uczysz wbrew temu, którego uczysz. (…) I jeśli w tym zawodzie jest coś z powołania, to to, że uczysz pomimo wszystko wytrwale, wiedząc, że zostaniesz doceniona przez ucznia dopiero w przyszłości. 
Zofia Kucówna 

Superbohaterowie codzienności

Mimo to odkładacie na półkę własne obawy i próbujecie zadbać o powierzonych waszej opiece uczniów, nie narażając ich na zbędny niepokój, na tyle, na ile to w ogóle jest dziś możliwe. Jesteście niekwestionowanymi mistrzami świata w dziedzinie ekwilibrystycznego godzenia tak odpowiedzialnej pracy z prowadzeniem życia osobistego, pielęgnowaniem własnych pasji i towarzyskimi aktywnościami.  

Praca w szkole odbywa się pod stałą presji czasu przy nieprzewidywalności sytuacji dnia codziennego, a także ciągle zmieniających się zasadach gry. Staracie się uczyć dzieci i młodzież najlepiej, jak potraficie, jednocześnie nadążyć za kolejnymi rozporządzeniami. Próbujecie się odnaleźć w kolejnych pomysłach na kształcenie, niejednokrotnie wprowadzanych w oderwaniu od szkolnych realiów, będąc zazwyczaj pozbawionymi możliwości wpływania na ich kształt. Wielu z was ma niewystraczające wsparcie psychologiczne lub jest go pozbawionych. 

Jako nauczyciele poruszacie się slalomem wśród oczekiwań rodziców, dzieci, kolegów i przełożonych.  W tych kwestiach Chuck Norris i Terminator mogliby się niejednego od was nauczyć, choć trudno powiedzieć, czy by w ogóle chcieli. 

Nie ma zdrowego psychicznie ucznia bez zdrowego psychicznie nauczyciela. 

Wasze najważniejsze narzędzie pracy to Wy! 

A wy chcecie! Mimo zmęczenia, frustracji, bezradności!  

Wykonując jeden z najbardziej odpowiedzialnych zawodów świata, wciąż chcecie uczyć młodych ludzi o świecie i zasadach, jakimi on się rządzi. Przekazujecie im wiedzę i wartości. Zarażacie pasją i pomysłami. To nie multimedialne prezentacje i nowocześnie wyposażone pracownie są najważniejsze. To Wy sami jesteście swoimi najważniejszymi narzędziami pracy. Wasza osobowość, poczucie humoru, dystans do siebie i świata, wiedza i doświadczenie życiowe. Dbajcie zatem o siebie. 

Pomocnym w tym zakresie jest program HALT, czyli zestaw praktycznych zaleceń i wskazówek stanowiących profilaktykę stresu oraz podstawę zdrowego trybu życia.  

  • HUNGRY – głodny 
    Dbajcie o zaspokojenie swoich podstawowych potrzeby życiowych. Zdrowo się odżywiajcie i wysypiajcie.  
  • ANGRY – zły 
    Nie magazynujcie złości. Wyrażajcie ją w asertywny i bezpieczny dla siebie i otoczenia sposób. 
  • LONELY – samotny 
    Pielęgnujcie dobre relacje. 
  • TIRED – zmęczony 
    Przedłużające się zmęczenie to recepta na wypalenie zawodowe i niska odporność. A tego podczas epidemii przecież byście nie chcieli?  

Ładujcie akumulatory

Myślcie o sobie samych dobrze i bądźcie wobec siebie wyrozumiali. Jesteście ludźmi, nie robotami. Macie prawo być zmęczeni, popełnić błąd i się zezłościć. Nie dajcie się zwariować presji powinności domowych i zawodowych. Bądźcie zdrowymi egoistami, uwzględniającymi potrzeby i uczucia innych, ale nie zapominającymi o sobie. Odkryjecie paradoks – inni ludzie to docenią, bo łatwiej będzie wami przebywać i współpracować. 

Nauczyciel… to przewodnik i lider, sternik łodzi. Jednakże energia, która tę łódź napędza, musi pochodzić od uczących się. 
Taylor Mackenzie  

Dbajcie o relaks i czas dla siebie. Równowaga między pracą i odpoczynkiem to podstawa zdrowia psychicznego. Określcie godziny, kiedy jesteście w pracy, a kiedy jesteście w domu, i przestrzegajcie ich. Nie musicie cały czas zaglądać do dziennika elektronicznego. Pozwólcie sobie czasem nic nie robić – poleżenie od czasu do czasu na kanapie nie jest marnowaniem czasu. To ładowanie akumulatorów.  

Nie zapominajcie o najistotniejszym. Nauczyciel jest przede wszystkim człowiekiem. Waszym największym obowiązkiem jest zatroszczyć się o siebie. Macie do tego prawo. 

Wszystkiego dobrego, drodzy Nauczyciele! 

 

Elżbieta Grabarczyk
Psycholog z ponaddwudziestoletnim doświadczeniem w pracy terapeutycznej i szkoleniowej, certyfikowana specjalistka psychoterapii uzależnień i mediatorka. Przez wiele lat prowadziła warsztaty profilaktyczne z obszaru profilaktyki uzależnień, radzenia sobie ze stresem oraz budowania satysfakcjonujących relacji interpersonalnych dla młodzieży szkolnej, a także szkolenia i wykłady dla nauczycieli z zakresu metod aktywizujących, doskonalenia umiejętności interpersonalnych oraz rozwiązywania konfliktów interpersonalnych w pracy z klasą. Była również psychologiem szkolnym. Obecnie prowadzi własny gabinet psychologiczny i współpracuje z ośrodkiem terapii uzależnień dla osób dorosłych.