Nauczanie zdalne stało się koniecznością – również dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Wywołało to obawy i troskę o dzieci i młodzież nie tylko wśród nauczycieli, ale przede wszystkim wśród rodziców. Większość szkół specjalnych, a nawet ogólnodostępnych nie pracowała dotąd z wykorzystaniem nowych technologii. Platformy do nauczania zdalnego to nowość, którą w przyspieszonym tempie należało poznać i przyswoić.

Czas edukacji zdalnej to okres, w którym należy odejść od schematu, sztampy i tradycyjnych form nauczania na rzecz cyfrowych przestrzeni i narzędzi.

Czy w ogóle mamy szansę i możliwości, aby zaprosić do tej nowej, wirtualnej przestrzeni uczniów z niepełnosprawnościami?

Z pewnością częściowo tak. Niestety nie w przypadku każdego dziecka będzie to możliwe i efektywne.

Po pierwsze dlatego, że nie każdy uczeń posiada odpowiedni sprzęt komputerowy i dostęp do internetu. Znaczącym elementem warunkującym organizację zdalnego nauczania są także możliwości intelektualne i poznawcze uczniów.

Po drugie, nie wszyscy nauczyciele pracowali dotąd z wykorzystaniem nowych technologii, nie mają też odpowiedniego zaplecza sprzętowego. Potrzeba też czasu, aby uzupełnić swoje kompetencje cyfrowe i zmienić metodykę pracy na odpowiednią do zdalnej formy nauczania. Szkoły dopiero wdrażają bezpieczne rozwiązania chmurowe, które pomogą w prowadzeniu zdalnych lekcji. Wszystko wymaga czasu i uważności.

W przypadku wielu szkół specjalnych nauczanie zdalne odbywa się dwutorowo. Rodzaj nauczania zdalnego jest dostosowany do umiejętności cyfrowych, możliwości intelektualnych, ale przede wszystkich sprzętowych uczniów. Istotne w doborze rodzaju nauczania i zastosowanych aktywności były zadeklarowane przez rodziców możliwości czasowe, by zaangażować się w pomoc uczniom.

Microsoft Teams – jak zaczać

Od kilku lat efektywnie wykorzystujemy pakiet aplikacji Office 365 w swojej pracy. Przede wszystkim ze starszymi uczniami korzystamy z bezpiecznego konta pocztowego Outlook, które daje im możliwość odbierania i wysyłania wiadomości także podczas korzystania z aplikacji na urządzeniach mobilnych, dzięki czemu mają oni stały dostęp do wiadomości. Idealnym rozwiązaniem w czasie zdalnych lekcji okazała się aplikacja Teams. Z aplikacji Microsoft Teams można korzystać na komputerze stacjonarnym, w internecie oraz na urządzeniach mobilnych z systemami operacyjnymi iOS i Android.

Wybrałyśmy tę formę kontaktu i uczenia się przede wszystkim po to, by usprawnić i uporządkować pracę. Aplikacja jest pomocna również przy roboczej wymianie informacji, tworzeniu, przechowywaniu i publikowaniu plików spójnych dla danego zespołu czy całej klasy, ale z powodzeniem wykorzystamy ją także w pracy 1:1. Idealnie w tym przypadku sprawdził się też czat, gdzie łatwiej jest uczniom z zaburzeniami funkcji komunikacyjnych wymieniać się poglądami i pomysłami. Niezwykle motywująca okazała się możliwość łączenia się online. Uczniowie uwielbiają się komunikować w ten sposób. Możliwość rozmowy, widzenia się i współpracy dała im namiastkę normalności.

Od czego należy zacząć?

Należy zgłosić szkołę i uruchomić dla niej bezpłatny pakiet edukacyjny Office 365.

Trzeba wygenerować uczniom adresy mailowe, najlepiej z domeną szkoły. Wiele wysiłku na pewno będzie kosztowała nas pomoc w zalogowaniu się do platformy. My dla swoich uczniów przygotowałyśmy tutorial wideo, który znacznie ułatwił im tę czynność.

Tutorial znajduje się TUTAJ

Jak korzystać z Teams?

Zaloguj się do platformy Office 365 i wybierz aplikację Teams, a następnie załóż zespół, czyli swoją klasę – lub przedmiot, którego uczysz.

Jak utworzyć zespół, dowiesz się z tutorialu zamieszczonego TUTAJ.

Po zalogowaniu krok po kroku, dając sobie czas, należy wdrożyć uczniów do sprawnego poruszania się w aplikacji: wyjaśnić funkcjonalności i zacząć od prostych rzeczy, witania się, wysyłania wiadomości, wstawiania i pobierania plików.

Aplikacja Microsoft Teams to najlepsza aplikacja do przesyłania wiadomości w organizacji – obszar roboczy zapewniający współpracę i komunikację w czasie rzeczywistym, spotkania, udostępnianie plików i aplikacji, a nawet okazjonalne użycie emotek. Wszystko w jednym miejscu, wszystko w otwartym obszarze, wszystko dostępne dla wszystkich.

Jeśli uczeń lub rodzic będą chcieli porozmawiać z nauczycielem prywatnie, mają taką możliwość, ponieważ dostępny jest prywatny czat.

Na platformie Teams możemy połączyć się z wykorzystaniem kamerki z 25 uczniami na raz, ale możemy jej także użyć do kontaktu z jednym uczniem podczas terapii czy lekcji indywidualnej. Kiedy łączymy się online za pomocą kamery, możemy wyciszyć uczniom mikrofony, tak by nie przeszkadzały w prowadzeniu zajęć. Każdy uczestnik może sam aktywować i dezaktywować mikrofon oraz kamerę. Podczas lekcji online w trakcie łączenia istnieje także możliwość udostępniania swojego pulpitu. Dzięki tej funkcji zaprezentujemy uczniom przygotowane wcześniej ćwiczenia, quizy czy slajdy prezentacji. Możemy włączyć wideo, a nawet pliki muzyczne, co sprawi, że nasze lekcje staną się bardziej atrakcyjne dla dzieci. Na platformie z powodzeniem udostępnimy link do interaktywnego materiału, a nawet testu, który przygotujemy np. w aplikacji Forms.

Klikając pod oknem konwersacji w ikonę kamery, rozpoczynamy spotkanie.

Podczas trwającego spotkania klikamy ikonę ekranu ze strzałką, a następnie wybieramy opcję udostępniania pulpitu, tablicy lub innych zewnętrznych platform.

Spotkanie kończymy, klikając w trzy kropki, a następnie – zakończ spotkanie. W tym miejscu mamy także możliwość rozpoczęcia nagrania naszego spotkania, ale również widoku notatek ze spotkania i innych opcji.

Dodatkowym atutem Teams jest to, że firma Microsoft ma w swoich zasobach niesamowite narzędzie: czytnik immersyjny, który jest doskonałym wsparciem dla uczniów z SPE, ale także dla uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się.

Wchodzący w skład tzw. narzędzi edukacyjnych firmy Microsoft (Microsoft Learning Tools) czytnik immersyjny to narzędzie umożliwiające czytanie na głos przez narratora, dzielenie tekstu na sylaby czy zwiększanie odstępów między wierszami i literami. Czytnik współpracuje z Microsoft Edge i aplikacjami Office na kilku różnych platformach. Jego najnowsza aktualizacja wnosi parę wyczekiwanych funkcji, w tym słownik obrazkowy, kolorowanie różnych części mowy i roaming ustawień.

Czytnik immersyjny firmy Microsoft to bezpłatne narzędzie, które wspiera naukę czytania niezależnie od wieku i umiejętności użytkowników. Narzędzie używa sprawdzonych technik w celu rozwoju następujących umiejętności:

• rozumienie tekstu,
• nauka języków,
• dekodowanie dla czytelników z dysleksją.

Czytnik immersyjny jest też używany przez narzędzia gramatyczne i słownik programu Microsoft Edge.

Dla ucznia, który ma problem z poprawnym czytaniem, któremu przeszkadza zbyt zwarta lub zbyt drobna czcionka, możemy przygotować odpowiednio dobrany i dostosowany tekst, następnie zaznaczyć opcję narratora, który go przeczyta, lub uruchomić dyktafon, który zapisze wypowiedziany przez ucznia tekst. Jest to istotna pomoc w terapii dysleksji czy dysgrafii. Uczeń samodzielnie wybiera szybkość czytania, głos męski lub damski.

Innym rozwiązaniem, które sprawdzi się w edukacji zdalnej i edukacji online dzieci z SPE, jest pakiet G Suite. Zachęcamy szkoły do uruchomienia tej usługi, ponieważ jest ona w pełni bezpieczna zarówno dla uczniów, jak i dla nauczycieli – i do tego całkowicie bezpłatna. Aby założyć G Suite, należy wejść na stronę https://gsuite.google.com/signup/edu/welcome i postępować zgodnie ze wskazówkami.

Usługa ta zapewnia uczniom i nauczycielom konto e-mail w domenie szkoły, możliwość komunikacji i współpracy w czasie rzeczywistym oraz dostęp do wielu aplikacji, w tym do aplikacji Classroom, gdzie nauczyciel może zorganizować nie tylko zajęcia wynikające z ramowych planów nauczania, ale także zajęcia w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Mogą być one prowadzone zarówno grupowo, jak i indywidualnie. Aby dołączyć do grupy, uczeń wpisuje kod zajęć podany przez nauczyciela. W aplikacji Classroom udostępnimy filmy, interaktywne ćwiczenia, obrazy, cyfrowe notatki i zadania stworzone w aplikacjach Google. Spośród wielu dostępnych aplikacji opiszemy tu kilka, w których przygotowanie ćwiczeń dostosowanych do potrzeb i możliwości dzieci jest bardzo proste. Dodatkowo programy te pozwalają na wizualizację prezentowanych zagadnień, co ma ogromne znaczenie dla uczniów z SPE, ponieważ bardzo ułatwia naukę.

Rysunki Google

Rysunki okazały się niezbędnym narzędziem w pracy z dziećmi z SPE. Wykorzystane do tworzenia materiałów dla uczniów dają wbrew pozorom ogrom możliwości.

Rysunki Google to tak naprawdę duży cyfrowy arkusz papieru, do którego można dodawać tekst, obrazy, kształty i linie. Prosty i intuicyjny interfejs sprawia, że można ich używać do pracy z uczniem w każdym wieku. Jak zatem korzystać z tej aplikacji? Jednym ze sposobów, który szczególnie polecamy, jest praca na szablonach. W Rysunkach Google takie graficzne organizery stworzymy bardzo szybko. Udostępnione uczniom mogą być ciekawą formą pracy na zajęciach dodatkowych. W połączeniu z aplikacją Classroom dają możliwość stworzenia kopii dla każdego dziecka.

Link do przykładowego szablonu: https://bit.ly/2YdHBpe.

Jamboard

Jamboard to tablica do współpracy, która pozwala na tworzenie notatek, pomysłów, burz mózgów i zadań. Na tablicy równocześnie może pracować nawet cała klasa. Każdy uczeń jest podpisany imieniem i nazwiskiem, dzięki czemu nauczyciel ma kontrolę nad tym, co się na niej dzieje. Ważny jest sposób udostępniania. Jeżeli zaznaczymy opcję edycji, to dzieci będą mogły nanosić zmiany widoczne w czasie rzeczywistym. Aplikacja sprawdzi się nie tylko na lekcji z dziećmi z SPE, ale również na zajęciach rewalidacyjnych i zajęciach specjalistycznych, ponieważ nauczyciel z łatwością wizualizuje za jej pomocą omawiane treści.

Dokumenty

Dokumenty Google to narzędzie do edycji tekstu. Dokumenty tworzymy bezpośrednio w przeglądarce, możemy do nich dodawać łącza, obrazy i rysunki. I to wszystko za darmo. Nad dokumentem mogą pracować jednocześnie wszyscy uczniowie, a każda naniesiona zmiana widoczna jest w czasie rzeczywistym i zapisywana automatycznie.

Mniej znaną funkcją tego programu jest możliwość pisania głosem, która jest dostępna w przeglądarce Chrome. Aby móc z niej skorzystać, trzeba włączyć mikrofon. Urządzenie należy dostosować w Panelu sterowania oraz w ustawieniach przeglądarki Chrome w zakładce Prywatność i bezpieczeństwo.

Aby uruchomić w dokumencie pisanie głosem, należy wybrać z zakładki Narzędzia – Pisanie głosowe. Wówczas pojawi się ikona mikrofonu, a po kliknięciu na nią rozpoczynamy tworzenie notatki. Jest to szczególnie przydatne dla osób niedowidzących lub niepełnosprawnych ruchowo i intelektualnie, ponieważ pozwala na pisanie bez używania klawiatury i myszy.

Planowanie i prowadzenie zajęć online w aplikacji Hangout Meet

Aplikacja Meet to narzędzie, które umożliwia zajęcia na odległość w formie wideokonferencji. Aby zorganizować spotkanie, należy wejść na stronę meet.google.com i rozpocząć spotkanie lub do niego dołączyć.

Po wpisaniu nazwy spotkania trzeba kliknąć Dalej i Dołączyć do wydarzenia. Po kliknięciu przycisku z nazwą wydarzenia pojawi się ekran z linkiem, który należy udostępnić uczniom. W jaki sposób? Można go wysłać mailem lub wkleić do aplikacji Classroom.

W Hangout Meet mamy również możliwość udostępnienia własnego pulpitu. Wystarczy kliknąć przycisk Zaprezentuj teraz i zdecydować, czy widoczny ma być cały ekran, czy tylko okno aplikacji. Swoje ekrany mogą również udostępniać uczniowie.

Aplikacja oferuje również dostęp do czatu. Pozwala zmieniać układ, w jakim widzimy uczniów. Do dyspozycji mamy:

• pasek boczny – pokazuje jedną osobę większą w centrum, a pozostałe mniejsze z boku
• wyróżnienie – umożliwia wybranie jednej osoby, która będzie widoczna dla wszystkich na pełnym ekranie
• układ sąsiadujący – pozwala zobaczyć cztery osoby na jednym ekranie.

W każdym momencie możemy wyłączyć kamerę i mikrofon oraz wyciszyć mikrofony uczniów. Mamy także opcję usuwania ich ze spotkania. Istnieje również możliwość nagrania lekcji po skonfigurowaniu narzędzia w panelu administratora. W spotkaniu może wziąć udział nawet 250 osób.

Wszystkie omówione aplikacje są dostępne również na telefonie i tablecie z systemami Android i iOS, wystarczy je pobrać za darmo ze Sklepu Play lub AppStore.

Zaprezentowane przez nas narzędzia z pewnością usprawnią edukację dzieci z SPE. Zarówno Office 365, jak i G Suite oferują imponującą gamę aplikacji i funkcji do nauki i zarządzania klasą. Ponadto oba narzędzia są całkowicie bezpłatne, dzięki czemu szkoły mogą korzystać z nich bez żadnych kosztów.

Na rynku istnieje jeszcze wiele innych platform i aplikacji umożliwiających komunikację online, jak np. Zoom, Messenger, WhatsApp, Discord, Webex czy Whereby. Nie są jednak one bezpieczne pod kątem przepisów RODO, danych osobowych i dlatego nie rekomendujemy ich do formalnej pracy zdalnej z uczniami. Można z nich korzystać prywatnie, do kontaktu z nauczycielami czy znajomymi.