Javascript is required
Przejdź do treści głównej

Jak skutecznie przygotować się do matury z biologii? Rozwiązujemy próbny arkusz maturalny 2025!

Autor: Jacek Pawłowiski, 24.03.2025

BiologiaMatura
Podziel się
Biologia

Matura z biologii wymaga nie tylko szerokiej wiedzy teoretycznej, ale także umiejętności analizy tekstów źródłowych, rycin oraz formułowania precyzyjnych odpowiedzi. Aby skutecznie przejść przez przygotowania do matury z biologii, warto skupić się na strategiach rozwiązywania zadań krok po kroku.

Jak skutecznie przygotować się do matury z biologii?

Uważnie czytaj tekst źródłowy (zadanie 2.1.).

  1. Tekst zawiera kluczowe informacje istotne dla udzielenia właściwej odpowiedzi – tutaj ważna była informacja o obecności grupy acetylowej wiążącej się kowalencyjnie z grupą hydroksylową seryny.
  2. W zadaniach z dłuższym tekstem źródłowym zacznij najpierw od przeczytania wszystkich poleceń, aby wiedzieć na jakie informacje zwracać szczególną uwagę,
  3. Podkreślaj w tekście te informacje.

Skrupulatnie analizuj ryciny (zadania: 3.1., 3.2, 4.1.).

  1. Zwracaj uwagę na podpisy, kierunek strzałek, na substraty i produkty przedstawionych reakcji.
  2. Umiejętnie połącz twoją wiedzę merytoryczną z informacjami znajdującymi się narycinie. Jeżeli masz pokazany rysunek to musisz z niego skorzystać. Nie możesz kierować się wyłącznie swoją wiedzą!
  3. Powtórz etapy fotosyntezy oraz oddychania komórkowego. Musisz znać ich nazwy, dokładną lokalizację w komórce oraz substraty i produkty.

Zwracaj uwagę na czasownik „wykaż” (zadanie 6.).

  1. W krótkiej odpowiedzi wykazujesz związek lub zależność w czasie lub przestrzeni, przyczyną i skutkiem lub między cechą budowy i funkcją danej struktury.
  2. W tym zadaniu był to związek między budową anatomiczną liścia rośliny wodnej, a jego funkcją, która jest przystosowaniem do środowiska życia.
  3. Powtarzając wiadomości zwracaj uwagę na znaczenie danej cechy np. budowy, jako przystosowanie do pełnienia określonej funkcji lub życia w określonych warunkach środowiska.

Naucz się poprawnie formułować problem badawczy (zadnie 7.1.).

  1. Możesz posłużyć się regułą: Czy X1 i X2 wpływa na Y u Z (w formie pytania) lub Wpływ X1 i X2 na Y u Z (w formie równoważnika zdania).
  2. X to czynnik badany (tutaj jest nim X1 – obecność łupiny nasiennej oraz X2 – wodny roztwór siarczanu ołowiu o różnym stężeniu), Y to przedmiot badań (kiełkowanie) i Z, czyli obiekt badań (nasiona bobu).
  3. Jeżeli są dwa czynniki badane to musisz uwzględnić oba czynniki w jednym problemie.

Naucz się poprawnie formułować wniosek (zadanie 7.2.).

  1. Wniosek pisz w czasie teraźniejszym. Uwzględniaj kierunek wpływu czynnika badanego (tutaj obecność łupiny
    nasiennej oraz wodny roztwór siarczanu ołowiu o różnym stężeniu) na przedmiot
    badań (kiełkowanie) i obiekt badań (nasiona bobu).
  2. Wniosek formułujesz na podstawie danych z obu wykresów. 
  3. Zadania dotyczące metodyki badań zawsze pojawiają się w arkuszu maturalnym.

Poznaj rolę próby kontrolnej (zadanie 7.3.).

  1. Tę informację możesz znaleźć w tekście źródłowym. Zwróć uwagę na czynnik badany i przedmiot badań.
  2. Zawsze uwzględnij nazwę konkretnego czynnika badanego, którego nie zawiera próba kontrolna.
  3. Pamiętaj, iż próba kontrolna jest punktem odniesienia dla uzyskanych wyników w próbach.

Zwracaj uwagę na czasownik „wyjaśnij” w poleceniach (zadanie 9.2.).

  1. W odpowiedzi musisz pokazać drogę (mechanizm) od przyczyny do skutku.
  2. W wypowiedzi uwzględnij zarażenie jajami tasiemca przez człowieka (przyczyna) prowadzi do tego, iż larwy znajdujące się w wątrobie człowieka nie są zjadane przez przedstawicieli psowatych (mechanizm), stąd brak możliwości osiągnięcia postaci dorosłej bąblowca, czyli brak zamknięcia cyklu (skutek).
  3. Powtórzy cykle rozwojowe pasożytów, naucz rozróżniać się żywiciela pośredniego od ostatecznego, przypomnij sobie rolę larw w cyklu rozwojowym.

Podkreślaj w poleceniach, te informacje, które musisz uwzględnić w odpowiedzi (zadanie 12.1.).

  1. Zwróć uwagę ile ich ma być oraz czego mają dotyczyć. Tutaj uwzględnij ilość dostępnego pokarmu w obu typach środowiska życia cierników oraz rolę hormonów tarczycy.
  2. Pamiętaj, iż pominięcie jednego elementu grozi utratą punktu.
  3. Powtórz rolę poszczególnych gruczołów dokrewnych i hormonów oraz zasadę ujemnego sprzężenia zwrotnego, gdyż to są częste zagadnienia w arkuszu maturalnym.

Zapoznaj się z „Wybranymi wzorami i stałymi fizykochemicznymi na egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki” (zadania 17.1. i 17.2.).
  1. Poćwicz pisanie sekwencji antykodonów cząsteczek tRNA na podstawie nici kodującej lub matrycowej DNA.
  2. Poćwicz pisanie sekwencji aminokwasowej na podstawie nici kodującej lub matrycowej DNA – skorzystaj z tabeli kodu genetycznego.
  3. Pamiętaj o polarności nici DNA i RNA.

Powtórz rodowody (zadanie 17.3.).

  1. Pamiętaj, jeżeli zdrowi rodzice mają chore dziecko to cecha jest dziedziczona autosomalnie recesywnie.
  2. Pamiętaj, jeżeli cecha jest sprzężona z płcią to chora matka nie może mieć zdrowego syna, natomiast zdrowy ojciec nie może mieć chorej córki.
  3. Jeżeli w rodowodzie podane są cyfry przy poszczególnych pokoleniach lub litery przy poszczególnych osobach to przy uzasadnianiu musisz je w swojej odpowiedzi uwzględnić.

Ćwicz rozwiązywanie krzyżówek genetycznych (zadania 18. i 19.).

  1. Pamiętaj o prawidłowym zapisie genotypów gamet i genotypów potomstwa w krzyżówce, gdyż jeden błąd to 0 pkt za całe zadanie, nawet jeżeli prawidłowo podasz stosunek fenotypów i określisz prawdopodobieństwo.
  2. Zwracaj uwagę na właściwą kolejność podawanych fenotypów.
  3. Zadania z krzyżówkami genetycznymi zawsze znajdują się w arkuszu maturalnym, zatem możesz wiele punktów zdobyć lub niestety stracić.

Pamiętaj, iż rozmnażanie za pomocą nasion zapewnia dużą różnorodność genetyczną (zadanie 20.2.).

  1. Podczas rozmnażania płciowego zachodzi mejoza, która warunkuje zmienność rekombinacyjną (poprzez niezależną segregację chromosomów, crossing-over lub losowe łączenie się gamet).
  2. Samozapłodnienie zapewnia mniejszą różnorodność genetyczną, a nie jej brak!
  3. Materiał genetyczny pochodzi od jednego osobnika, a nie od dwóch, jednak zachodzi zapłodnienie i obecne są gamety powstałe na drodze mejozy.
  4. Rozmnażanie wegetatywne, poprzez bulwy, kłącza, cebule itd. nie zapewnia różnorodności genetycznej, ponieważ zachodzą tutaj jedynie podziały mitotyczne, a nie mejotyczne.

Podsumowanie
Jak zdać maturę z biologii na wysokim poziomie? Klucz to konsekwentna nauka, wnikliwa analiza zadań i regularne powtórki najważniejszych zagadnień. Zrozumienie podstawowych mechanizmów i procesów biologicznych pozwoli Ci nie tylko  rozwiązać zadania, ale również zbudować pewność siebie w trakcie egzaminu.
 

Film z rozwiązaniami arkusza próbnej matury z biologii

BiologiaMatura
Podziel się