Uczniowi z orzeczeniem poradni psychologiczno-pedagogicznej przysługuje indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET), dzięki któremu dziecko z niepełnosprawnością, niedostosowaniem społecznym (lub jego ryzykiem) może zdobywać wiedzę, potrzebne kompetencje i wsparcie. Odpowiadamy na najczęstsze pytania Czytelników: na jakich zasadach opiera się IPET i przez kogo jest realizowany? Kto może realizować działania wynikające z programu?
Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, czyli IPET, to podstawowy dokument regulujący zasady pracy z dzieckiem posiadającym orzeczenie poradni psychologiczno-pedagogicznej. Przygotowywany jest zgodnie z regulacjami § 6 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1578 ze zm.).
Nauczanie dopasowane do potrzeb
IPET pomaga dopasować metody i formy pracy z uczniem do jego indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia. Dzięki temu program nauczania przedszkolnego i szkolnego jest zmodyfikowany tak, by uczeń mógł podołać wymaganiom edukacyjnym i w efekcie otrzymać pozytywne oceny śródroczne i roczne, powalające na klasyfikację.
IPET, wśród wszystkich innych elementów, określa również zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem. Obejmuje - w zależności od potrzeb – dostosowanie sposobu komunikowania się ucznia z otoczeniem z użyciem wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC) oraz wzmacnianie jego uczestnictwa w życiu przedszkolnym lub szkolnym. Zależnie od rodzaju trudności, z jaką zmaga się uczeń, placówka będzie mu proponować zajęcia i rozwiązania terapeutyczne. Będą to, w przypadku:
- ucznia niepełnosprawnego - działania o charakterze rewalidacyjnym,
- ucznia niedostosowanego społecznie - działania o charakterze resocjalizacyjnym,
- ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym - działania o charakterze socjoterapeutycznym.
Określona placówka, odpowiednia kadra
Obowiązki w ramach tych poszczególnych działań mogą wykonywać wyłącznie nauczyciele posiadający niezbędne do tego kwalifikacje, określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. z 2017 r., poz. 1575 ze zm.). W § 15 ust. 3 owego rozporządzenia opisane są kwalifikacje, jakie musi spełniać osoba prowadząca zajęcia rewalidacyjne, uwzględniające indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów niepełnosprawnych, w przedszkolach, szkołach i placówkach, o których mowa w § 3 i § 4. Są to: placówki doskonalenia nauczycieli, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne, biblioteki pedagogiczne, kolegia pracowników służb społecznych, szkoły policealne, licea ogólnokształcące, technika, branżowe szkoły II stopnia, branżowe szkoły I stopnia, placówki oświatowo-wychowawcze oraz placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania, przedszkola i szkoły podstawowe.
Kwalifikacje do prowadzenia zajęć rewalidacyjnych
We wszystkich tych jednostkach działania o charakterze rewalidacyjnym może wykonywać nauczyciel, który:
- ukończył studia lub zakład kształcenia nauczycieli, w zakresie odpowiednim do niepełnosprawności uczniów, na poziomie wymaganym do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki;
- posiada wykształcenie na poziomie wymaganym do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki oraz przygotowanie pedagogiczne, a ponadto ukończyła studia podyplomowe, zakład kształcenia nauczycieli lub kurs kwalifikacyjny, w zakresie odpowiednim do niepełnosprawności uczniów.
Podstawowe wymaganie obejmuje zatem posiadanie wykształcenia niezbędnego do zajmowania stanowiska nauczyciela w danej szkole lub placówce. W tym zakresie nauczyciel wykonujący działania o charakterze rewalidacyjnym nie różni się od nauczycieli przedmiotowych zatrudnionych w danej szkole. Ponadto jednak musi posiadać wykształcenie kierunkowe, czyli ukończone studia wyższe, zakład kształcenia, kurs kwalifikacyjny lub studia podyplomowe, odpowiednie do niepełnosprawności ucznia.
Wymagania dotyczące socjoterapii i resocjalizacji
Z kolei działania o charakterze resocjalizacyjnym lub socjoterapeutycznym mogą wykonywać nauczyciele, którzy posiadają kwalifikacje określone w § 16 ust. 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Musi to być zatem osoba, która ukończyła:
- studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, w zakresie resocjalizacji lub socjoterapii, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub
- studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, na dowolnym kierunku (specjalności), i studia pierwszego stopnia, studia drugiego stopnia, jednolite studia magisterskie, studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny, w zakresie resocjalizacji lub socjoterapii, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub
- zakład kształcenia nauczycieli w specjalności resocjalizacja lub socjoterapia, lub
- zakład kształcenia nauczycieli w dowolnej specjalności i kurs kwalifikacyjny w zakresie resocjalizacji lub socjoterapii.
Zauważyć należy, że wymagania te są wymienne, co oznacza, że osoba, która spełnia wymagania określone w pkt 3, czyli ukończony zakłada kształcenia nauczycieli w specjalności resocjalizacja lub socjoterapia, nie musi spełniać żadnego z pozostałych wymagań, w tym przykładowo posiadać studiów w zakresie resocjalizacji lub socjoterapii.
Autor: Michał Łyszczarz
Ekspert prawa oświatowego i samorządu terytorialnego. Współautor komentarzy do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego i samorządowego. Obecnie zatrudniony w Wydziale Oświaty Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej.