Wielokrotnie organizowałam w swojej pracy i w środowisku różnorodne działania mające na celu oswoić autyzm, pokazać wyjątkowość osób ze spektrum autyzmu, dostarczyć rzetelnej wiedzy o tym, czym jest autyzm i co jako otoczenie możemy zrobić, by poprawić jakość życia osób nim dotkniętych.

Zastanawiam się, co na przestrzeni lat rzeczywiście się zmieniło w świadomości ludzi. Czy tylko kojarzą autyzm z kolorem niebieskim, puzzelkiem, żarówką, hasłami...? Na ile jesteśmy razem z tymi osobami, a na ile jeszcze „zieloni”? Cieszą mnie ciche godziny w sklepach, miejsca pracy dla absolwentów z diagnozą ASD, każdy przekazany 1% na ich wsparcie, kolejne przeprowadzone szkolenie umiejętności z dawką wiedzy, jak pracować z uczniem z ASD.

W tym roku moja refleksja o świadomości autyzmu w sposób szczególny skierowana jest w stronę multimedialnego programu SPEKTRUM AUTYZMU PRO Poziom 2 marki eduSensus, bo widzę w nim potencjał, który wypełni lukę w naszych szkołach i w podejściu do edukacji.

Jako nauczyciel pracujący w szkole specjalnej zastanawiam się, co tak naprawdę jest ważne dla naszego ucznia? Czy omawiane co roku zmiany zachodzące w przyrodzie, czy może radzenie sobie z utratą kogoś bliskiego? Czy utrwalanie do znudzenia zwrotów grzecznościowych, a może zwracanie się z prośbą o pomoc? Czy kolejna „wizyta na poczcie”, czy raczej przygotowanie się do wizyty lekarskiej? Dawno zapamiętane, „ale jeszcze na wszelki wypadek” utrwalane dane osobowe czy może ich ochrona i kryjąca się pod nimi osoba z mnóstwem nieodkrytych i niewyartykułowanych mocnych stron? Czy czasem nie skupiamy się za bardzo na redukcji zachowań niepożądanych naszych uczniów, a za mało czasu poświęcamy na to, by nauczyć ich, jak się bronić przed atakami rówieśników, jak mają rozpoznać, które zwroty są prowokacją, oszustwem, które działania otoczenia są nadużyciem i przekraczaniem granic?

Być może nie podejmujemy wielu ważnych tematów, bo brakuje nam kompetencji zawodowych lub narzędzi, które zawierają inspiracje lub wręcz gotowe instrukcje do pracy. Autorki programu, wieloletnie terapeutki w pracy z uczniami z ASD, dzieląc się z nami swoim doświadczeniem, opracowały prawie 200 ćwiczeń multimedialnych związanych z okresem adolescencji. To gotowa baza pomysłów do wdrażania w pracy edukacyjnej, wychowawczej i terapeutycznej. Tu znaleźć można gotowe rozwiązania, jak nauczyć m.in. trudnej sztuki radzenia sobie ze zmianą, rozstania z najbliższymi, okazywania sympatii, mówienia komplementów, zawierania znajomości, umawiania się na randki, oceny sytuacji, różnicy między żartem a dokuczaniem, uczciwości, szukania pomocy itp.

Pomimo obwarowań mnóstwem wytycznych, ograniczeń wynikających z wdrażania podstawy programowej, realizacji programów edukacyjnych – warto przez cały rok, nie tylko w kwietniu, pogłębiać wiedzę o autyzmie i widzieć celowość naszych działań. Przyglądając się krytycznie planowanej tematyce naszych zajęć, zrozumiemy, że to, co robimy, często nie wyposaża naszych uczniów w kompetencje niezbędne w dorosłym życiu.

Pozostawiam Państwa z myślą i przesłaniem, by świadomie pracować z uczniem ze spektrum autyzmu, by starać się – pomimo jego częstych trudności z werbalizowaniem potrzeb – rozpoznawać możliwości rozwojowe czy predyspozycje i pomóc je rozwijać jak najpełniej. Zmiany świadomości warto zacząć od siebie.

nauczyciel terapeuta w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym im. Kawalerów Maltańskich w Bartoszycach
doradca metodyczny kształcenia specjalnego w Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Bartoszycach