Co trzeba wiedzieć o egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego 2024/2025?

Nauczyciele języka polskiego, rodzice oraz uczniowie, którzy od września rozpoczną naukę w ósmej klasie szkoły podstawowej, z niecierpliwością czekali na informacje o zmianach w egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego. W rozmowach zainteresowanych tematem pojawiały się pytania: Czy zostaną sformułowane nowe wymagania egzaminacyjne, czy też zdających egzamin będzie obowiązywać znajomość wszystkich zagadnień z podstawy programowej? Czy trzeba będzie uwzględnić w powtórkach więcej treści przedmiotowych? Czy egzamin z języka polskiego w 2025 będzie trudniejszy? Czy zmieni się budowa arkusza egzaminacyjnego?

Lektury na egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego od 2025 roku

Z treści Informatora o egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego od roku szkolnego 2024/2025 wynika, że egzamin w 2025 roku będzie sprawdzał, w jakim stopniu uczniowie opanowali wymagania określone w uszczuplonej podstawie programowej (obowiązującej od września 2024 roku). To oznacza, że ósmoklasiści do egzaminu będą musieli utrwalić znajomość nie tylko lektur z klas VII i VIII, jak ich starsi koledzy, lecz także dzieł poznanych w klasach IV–VI. Co ważne, jeśli chodzi o lektury z młodszych klas, będą to wyłącznie utwory omawiane w całości, a więc:

• Akademia Pana Kleksa Jana Brzechwy,
• Kajko i Kokosz. Szkoła latania (komiks) Janusza Christy,
• Opowieści z Narnii. Lew, Czarownica i stara szafa Clive’a Staplesa Lewisa,
• Chłopcy z Placu Broni Ferenca Molnára,
• Hobbit, czyli tam i z powrotem Johna Ronalda Reuela Tolkiena.

Co istotne, i zapewne uspokajające dla uczniów przerażonych liczbą utworów, jak podaje Informator, w roku szkolnym 2024/2025 oraz 2025/2026 zadania dotyczące lektur dla klas IV–VI będą dotyczyły wyłącznie fragmentów zamieszczonych w arkuszu. To oznacza, że nie pojawią się zadania, które sprawdzałyby w całości znajomość treści i problematyki tych utworów.

W przypadku lektur poznawanych w klasach VII i VIII uczniowie będą musieli wykazać się znajomością dzieł, które – zgodnie z uszczuploną podstawą programową – mają być omawiane w całości. Są to:

• Opowieść wigilijna Charlesa Dickensa,
• Zemsta Aleksandra Fredry,
• Kamienie na szaniec Aleksandra Kamińskiego,
• Dziady II Adama Mickiewicza,
• Mały Książę Antoine’a de Saint-Exupéry’ego,
• Balladyna Juliusza Słowackiego.

Ponadto w arkuszu egzaminacyjnym będą mogły pojawić się również pytania o krótkie utwory literackie poznawane w całości, utwory literackie poznawane we fragmentach i utwory poetyckie takie jak:

• wybór fraszek, wybrana pieśń, treny VII i VIII Jana Kochanowskiego,
• Reduta Ordona, Świtezianka oraz Pan Tadeusz (księgi: I, II, IV, X, XI, XII) Adama Mickiewicza,
• Artysta Sławomira Mrożka,
• Latarnik oraz Quo vadis (fragmenty) Henryka Sienkiewicza,
• Syzyfowe prace (fragmenty) Stefana Żeromskiego.

Zapewne wiele osób zadaje sobie pytanie, co z pozostałymi utworami, które zostały omówione jako lektury? Czy jeśli uczeń w wypracowaniu odwoła się do takiego utworu, to zostanie pozytywnie oceniony? Na to pytanie Informator także udziela precyzyjnych odpowiedzi. Ósmoklasista jak najbardziej będzie mógł w tworzonym tekście odwołać się do następujących utworów:

• René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Mikołajek (wybór opowiadań),
• Ignacy Krasicki, wybrane bajki,
• Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz (wybrane fragmenty, inne niż księgi: I, II, IV, X, XI, XII),
• Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego,
• wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu świata oraz mity o Prometeuszu, o Syzyfie, o Demeter i Korze, o Dedalu i Ikarze, o Heraklesie, o Tezeuszu i Ariadnie,
• Biblia: stworzenie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne, w tym o talentach, o miłosiernym Samarytaninie,
• wybrane podania i legendy polskie,
• wybrane baśnie polskie i europejskie.

A ponadto podczas egzaminu w latach 2025–2028 zdający będą mogli wykorzystać w wypracowaniach utwory, które zostały wykreślone z uszczuplonej podstawy programowej:

Klasy IV–VI

• Charles Perrault, Kopciuszek
• Adam Mickiewicz, Powrót taty, Pani Twardowska
• Bolesław Prus, Katarynka
• Aleksander Puszkin, Bajka o rybaku i rybce
• Henryk Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy
• Juliusz Słowacki, W pamiętniku Zofii Bobrówny
• legendy polskie: o Lechu, o Piaście, o Kraku i Wandzie
• mit o Orfeuszu i Eurydyce
• przypowieści: o siewcy, o pannach roztropnych

Klasy VII i VIII

• Jan Kochanowski, treny I i V
• Ignacy Krasicki, Żona modna
• Adam Mickiewicz, Śmierć Pułkownika, wybrany utwór z cyklu Sonety krymskie, Pan

Tadeusz (księgi: III, V, VI, VII, VIII, IX, czyli możliwość odwołania się do całego utworu)

• Melchior Wańkowicz, Tędy i owędy (wybrany reportaż)[1]

Egzamin ósmoklasisty z polskiego 2025 – budowa arkusza

Z pewnością wiele osób uspokoił fakt, iż struktura arkusza egzaminacyjnego z języka polskiego pozostała niezmieniona. Pierwsza część egzaminu będzie opierać się na zadaniach skoncentrowanych wokół tekstów literackiego i nieliterackiego (naukowego, publicystycznego, popularnonaukowego), przy czym od 2025 roku tekst literacki nie musi, jak dotychczas, być fragmentem lektury obowiązkowej. Zadania odnoszące się do lektur obowiązkowych będą dotyczyć ich treści oraz problematyki. Ważne, żeby pamiętać o tym, że wśród zadań mogą pojawić się również takie, które zawierają fragmenty innych tekstów literackich i nieliterackich, teksty ikoniczne (np. plakat, reprodukcję obrazu, grafikę), przysłowia, powiedzenia, frazeologizmy a także zadania, które nie odnoszą się do tekstów wymienionych powyżej. Pojawi się również zadanie dotyczące użytkowej formy wypowiedzi – zaproszenia lub ogłoszenia.

Druga część egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego niezmiennie będzie dotyczyć tworzenia wypowiedzi o charakterze argumentacyjnym oraz twórczym. W czasie obowiązywania wymagań pandemicznych były to rozprawka i opowiadanie twórcze. Od 2025 roku sytuacja się zmienia. Jeśli chodzi o wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, w arkuszu nadal może pojawić się rozprawka, ale też wymiennie – przemówienie. Warto dodać, że forma przemówienia nie jest w założeniach egzaminu ósmoklasisty czymś nowym. Uczniowie piszący egzamin w czerwcu 2020 roku pisali przemówienie, w którym należało przekonać koleżanki i kolegów, że książki są źródłem mądrości. Jeśli chodzi o wypowiedź o charakterze twórczym ani poloniści, ani uczniowie nie powinni być zaskoczeni, nadal będzie to opowiadanie.

Na egzaminie ósmoklasisty trwającym 120 minut uczeń – tak jak w ostatnich latach ­– będzie mógł zdobyć 45 punktów: odpowiednio 25 punktów w pierwszej części egzaminu (za około 20 zadań), w tym około 50% punktów za zadania otwarte, i 20 punktów w drugiej części, za wypracowanie.

W arkuszu egzaminacyjnym, tak jak dotychczas, znajdą się zarówno zadania zamknięte, jak i otwarte. Zadania zamknięte to zadania wyboru wielokrotnego, zadania typu prawda-fałsz oraz zadania na dobieranie. Otwarte będą zadaniami z luką, wymagającymi uzupełnienia zdania lub tekstu przez ucznia, zadaniami krótkiej odpowiedzi, kiedy uczeń będzie zobowiązany stworzyć niedługi tekst. Kryteria oceny poszczególnych zadań zamkniętych i otwartych nie zmieniają się.

Egzamin ósmoklasisty 2025 z języka polskiego – wnioski

Największe zmiany dotyczące egzaminu z języka polskiego od 2025 roku są związane z listą lektur obowiązkowych, wydłużoną o pozycje z młodszych klas szkoły podstawowej. Dodatkowych powtórek pod kątem egzaminu będzie też wymagała forma wypowiedzi – przemówienie. Warto jej znajomość utrwalać w kontekście rozprawki, aby uczniowie dobrze uchwycili różnicę między tymi typami wypowiedzi argumentacyjnej i podczas egzaminu skutecznie spełnili kryterium Realizacja tematu wypowiedzi.

Wnikliwa analiza uszczuplonej podstawy programowej, Informatora o egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego od roku 2024/2025 oraz praca dydaktyczna ze sprawdzonymi publikacjami pozwoli na skuteczne przygotowanie uczniów do egzaminu ósmoklasisty w roku 2025.

 

[1] Informator o egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego od roku szkolnego 2024/2025.